El Niño is een warme oceaanstroom die eens in de drie tot zeven jaar in de buurt van Australië in de Stille Oceaan ontstaat en naar Zuid-Amerika trekt. Hij is allesbehalve een kleine jongen: de moessonwinden in India, overstromingen in China en Indonesië, hevige regens en droogte in Latijns-Amerika en de Caraïben, en de ernstige droogte in Zuid-Afrika en Australië staan allemaal op zijn conto. In 1998, bij zijn laatste optreden, berokkende El Niño voor tientallen miljarden euro’s schade.

De gevolgen van een optreden van El Niño in Midden-Amerika zijn talrijk. Door de verstoring van het klimaat ontstaat er grote droogte langs de kustlijn van de Stille Oceaan, die uiteraard schade aanricht aan de landbouw, en de ideale omstandigheden vormt voor grote bosbranden, een klassieke gesel in Midden-Amerika. Een ander gevolg is overvloedige neerslag op de Caraïben, met grote overstromingen als gevolg.

Ook de visserij krijgt klappen. Door de stijging van de temperatuur van de kustwateren zoeken de vissen elders koelere oorden op of zwemmen naar de diepte, buiten het bereik van de netten.

„We doen wat alles we kunnen om ons zo goed mogelijk voor te bereiden. Een nieuwe ronde El Niño gaat de regio geen goed doen”, vreest Oscar Santamaría, topman van SICA. Zijn organisatie verenigt nationale overheden en hulporganisaties en krijgt steun van donorlanden. SICA stelde een regionaal actieplan op van zes punten om de kwalijke effecten van de droogte tegen te gaan. Het belangrijkste punt is een snelle alarmering. Een keten van waarschuwingssystemen moet klimatologische schommelingen rapporteren via de meteorologische instituten en de landbouwministeries van de landen die participeren in SICA - Belize, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nicaragua en Panama. Zo kan de landbouwsector tijdig inspelen op aankomende droogte.

Maar het Amerikaanse Centrum voor Klimaatsvoorspelling noteerde al in januari een stijging van de temperatuur van de kustwateren van Ecuador en Peru. Volgens het centrum is dat een teken aan de wand en klopt El Niño over ten hoogste drie maanden op de deur. De Wetenschappelijke Commissie voor Regionale Studie van het El Niño Fenomeen in Zuid-Amerika bevestigt de temperatuurschommeling, maar wijt die aan regionale klimatologische schommelingen. Ook het Coördinatiecentrum voor de Preventie van Natuurrampen in Centraal-Amerika twijfelt. Maar net als SICA neemt het centrum het zekere voor het onzekere en treft het voorzorgsmaatregelen.

„Honduras en El Salvador zullen het ergst getroffen worden”, zegt Max Campos, meteoroloog en secretaris-generaal van de Commissie voor het Waterwezen van Midden-Amerika. El Salvador staat het verst in de alarmeringsfase. Volgens Antonio Arenas, hoofd van de Salvadoraanse Nationale Dienst voor Landstudies, wordt de temperatuur van het kustwater dagelijks opgenomen en worden de voorzorgsmaatregelen nu al uitgevoerd.

Een nieuwe droogte zou voor de hele regio bijzonder onwelkom zijn. Vorig jaar werd Midden-Amerika al geteisterd door een verschroeiende droogte -weliswaar door lokale omstandigheden, zeggen experts- maar El Niño kan die schade verveelvoudigen. Een recent rapport van de Economische Commissie van Latijns-Amerika en de Caraïben schat dat de droogte van 2001 zo’n 215 miljoen euro heeft gekost. Duizenden boeren verloren hun oogst en er brak hongersnood uit. In Guatemala stierven verschillende mensen de hongerdood.