Het was woensdagmorgen nog de vraag of de acht afwezige parlementsleden van de Catalaanse onafhankelijkheidspartijen hun stem zouden kunnen uitbrengen. Drie zitten er in Spanje in voorarrest en vijf verkeren in ballingschap in Brussel.

Bij de regionale verkiezingen van december behaalden de drie Catalaanse separatistische partijen opnieuw een meerderheid. Zij veroverden 70 zetels in het parlement van 135.

Dat was zeer tegen de zin van de Spaanse regering van Mariano Rajoy. Die had de vervroegde verkiezingen uitgeschreven nadat hij de Catalaanse regering van Puigdemont naar huis had gestuurd en de macht in Catalonië had overgenomen via het omstreden grondwetsartikel 155. Met die machtsovername reageerde Rajoy op de Catalaanse onafhankelijkheidsverklaring van 27 oktober.

Op de agenda voor de parlementsvergadering stond de verkiezing van een kamervoorzitter en zes vicevoorzitters. De samenstelling van dit presidium is doorslaggevend. De zeven leden ervan hebben namelijk het laatste woord over de vraag of de afwezige parlementariërs via machtiging hun stem kunnen uitbrengen.

Onderzoeksrechter Pablo Llarena weigerde de drie gekozen parlementariërs die in voorarrest zitten verlof te geven voor de zitting van woensdag. Dat wekte enige verbazing. Er bestaat namelijk een precedent van een ETA-gevangene die enkele jaren geleden wél verlof kreeg om aan een parlementaire stemming deel te nemen.

Een andere kwestie waarover het presidium zich moet uitspreken is of Carles Puigdemont eind deze maand vanuit Brussel ingehuldigd kan worden als premier. Voor de Spaanse regeringsleider Rajoy en de unionistische partijen is het zonneklaar dat alleen een kandidaat die fysiek aanwezig is ingehuldigd kan worden. Maar zodra Puigdemont voet zet op Spaanse bodem zal hij opgepakt worden. Tegen hem loopt een aanklacht van rebellie, waarvoor zijn voormalige vicepremier Oriol Junqueras al vastzit in de gevangenis van Estremera.

Ook de juridische adviseurs van het Catalaanse parlement stellen dat de kandidaat-premier formeel lijfelijk in de kamer aanwezig moet zijn. Maar volgens een manifest van 300 Catalaanse juristen is er interpretatieruimte. Zij wijzen op het basisrecht van politieke participatie. „Elke beperking van dit recht schaadt de democratie”, stellen zij. Omdat de kwestie neerkomt op een interpretatie van het kamerreglement heeft het presidium ook in deze zaak het laatste woord.

Als de onafhankelijkheidspartijen er woensdag in slagen om een meerderheid in het presidium te verwerven is de kans dus groot dat Puigdemont opnieuw tot premier zal worden gekozen. Maar dat wil nog niet zeggen dat hij daadwerkelijk kan gaan regeren. De Spaanse premier Rajoy heeft laten de benoeming van Puigdemont direct aan te vechten bij het grondwettelijk hof.

Gevolg daarvan is dat de opschorting van het Catalaanse zelfbestuur aanhoudt. De machtsovername door Madrid blijft immers van kracht tot het moment dat Catalonië een nieuwe regering heeft.

De onafhankelijkheidspartijen staan voor een moeilijk dilemma. Om het bestuur van Catalonië op korte termijn weer in eigen handen te krijgen zullen zij hun kandidaat Puigdemont moeten laten vallen. Het enige alternatief lijkt een herhaling van de verkiezingen. Maar dat zou hun meerderheid op het spel zetten.