De cartoon staat in een studie uit de vorige eeuw van de PPR –een van de voorlopers van GroenLinks– over de verzorgingsstaat. De boodschap is duidelijk: de overheid staat klaar om ieder die in sociaal opzicht een vrije val maakt, op te vangen.

Dat spoort niet meer met onze werkelijkheid. Veel sociale regelingen zijn versoberd. Ook een andere tendens is zichtbaar: veel verantwoordelijkheden zijn door de overheid bij werkgevers neergelegd. Het zou niet zo gek zijn om de oude PPR-cartoon een modern jasje te geven en de ‘brandweerlieden’ te vervangen door vier ondernemers.

Deze ontwikkeling heeft opvallende gevolgen gehad. Een daarvan is dat het onderscheid tussen werknemers en zzp’ers groter is geworden. Een ander gevolg is de terughoudendheid bij werkgevers om mensen in vaste dienst te nemen. Dat heeft alles te maken met de vele verplichtingen die in de loop der jaren op hun schouders zijn gelegd.

Een van die verplichtingen is om bij ziekte het loon maar liefst twee jaar door te betalen – onevenredig lang in vergelijking met de situatie in landen om ons heen. Dit is vaak een flinke last. Maar zeker zo zwaar drukken de administratieve lasten rond de re-integratie en herplaatsing: een ingewikkeld woud van rechten, plichten, regels én valkuilen. Een werkgever die het niet helemaal goed doet, loopt de kans dat hij het loon nog een derde jaar moet doorbetalen.

Toegegeven: het leggen van verantwoordelijkheden bij werkgevers via de zogeheten Wet verbetering poortwachter zal er mede de oorzaak van zijn geweest dat de instroom in de WAO en later de WIA drastisch is verminderd. Maar is er –met behoud van ieders verantwoordelijkheid– toch niet iets te doen waardoor in ieder geval de zorg voor zieke werknemers geen beletsel meer hoeft te zijn om mensen in vaste dienst te nemen?

Het nieuwe kabinet wil de loondoorbetalingsplicht verkorten tot een jaar, maar dan alleen voor kleine werkgevers –die minder dan 25 mensen in dienst hebben. Het is een stap, maar een jaar acht ik nog vrij lang. Daarbij: hoe fraudegevoelig is de grens van 25 werknemers? Ik denk onwillekeurig aan constructies met meerdere bv’s, of payrolling.

De RMU vindt dat voor iedere werkgever de loondoorbetalingsplicht verkort moet worden tot zes maanden. Daarna zou de zieke werkende moeten terugvallen op een publiek gefinancierde basisverzekering. Aan deze basisverzekering dient iedere werkende –werknemer of zzp’er, vast in dienst of flexwerker– bij te dragen. Anderzijds moet ook iedere werkende erop kunnen terugvallen.

Natuurlijk moeten we oppassen dat de premiedruk weer niet zo hoog wordt dat de loonkosten opnieuw de pan uit zullen rijzen. Het gaat erom een verantwoorde balans te vinden. De Wet verbetering poortwachter legt werkgevers terecht verantwoordelijkheden op, en die hebben hun nut ook wel bewezen. Maar deze verantwoordelijkheden moeten geen beletsel zijn voor het aanbieden van vaste contracten aan werknemers.

De auteur is manager juridische dienstverlening bij de RMU. Reageren? sociaal@refdag.nl