IS is nauwelijks meer in staat grootschalige aanslagen uit te voeren, analyseert terrorismedeskundige Rico Briedjal van CSO International. De aanpak van de terreurgroep is daarom verschoven naar aanslagen met individuele sympathisanten in het Westen. „Met relatief eenvoudige middelen kunnen zij ook bloedige aanslagen te plegen. Met een vrachtauto, maar ook met een keukenmes.”

Nederland past zijn antiterreurbeleid aan de veranderde dreiging aan. De aanpak is pro-actief geworden, legt Briedjal uit. „De autoriteiten wachten niet af totdat er zich iets voordoet, maar anticiperen actief op dreiging.” Als voorbeeld wijst hij naar de antiterreureenheid DSI, die permanent paraat staat.

Ook de grote steden stemmen hun aanpak af op de relatief nieuwe vorm van terreurdreiging. Liet burgemeester Van der Laan eind 2016 nog betonblokken van een ondernemer verwijderen, nu plaatst Amsterdam ze zelf. Tijdelijk. In afwachting van structurele maatregelen, zoals verzinkbare stalen palen.

Terreurdeskundige Briedjal waarschuwt voor te hoog gespannen verwachtingen. Blokken bieden slechts beperkt bescherming. „Betonblokken houden een vrachtwagen tegen, maar geen terroristen.” De maatregel levert daarmee een schijnveiligheid. „Een terrorist met een bomvest kan nog altijd toeslaan.”

Briedjal durft niet te stellen dat betonblokken in Nederland aanslagen hebben voorkomen. Uit Frankrijk, Duitsland en Spanje zijn volgens hem wel voorbeelden bekend dat terroristen geselecteerde aanslaglocaties hebben laten schieten, na plaatsing van betonblokken.

Nederland is –nog– gevrijwaard van aanslagen. Briedjal heeft daar geen eenduidige verklaring voor. „Duidelijk is dat sociale controle hier een grote rol speelt.” Nederland verschilt daarin bijvoorbeeld van Frankrijk. „Wijkagenten signaleren hier radicalisering en trekken aan de bel.”

AIVD-chef Bertholee denkt dat er nog geen aanslagen in Nederland hebben plaatsgevonden dankzij inzet van politie en justitie. Maar het is ook „puur geluk.”