Dat heeft staatssecretaris Van Geel (Milieu) donderdag in een brief aan de Tweede Kamer geschreven.

De inzameling van de kleine flesjes wordt gestimuleerd doordat bijvoorbeeld scholen en verenigingen geld krijgen voor ingezamelde flesjes.

Van Geel heeft over dit nieuwe systeem „op hoofdlijnen” overeenstemming bereikt met het bedrijfsleven. Het is de bedoeling dat bedrijven eerst pilots of proefnemingen doen. Het milieu mag er namelijk niet op achteruitgaan, de kosten van rest- en zwerfafval mogen niet worden afgewenteld op gemeenten en er moet „meer producentenverantwoordelijkheid” komen. Lukt dat, dan gaat het systeem per 1 januari 2006 in. Tot dan blijven de huidige petflessen in gebruik.

De staatssecretaris verwacht dat Nederlanders ook zonder het statiegeldsysteem bereid zullen zijn de kleine flesjes apart in te leveren via bijvoorbeeld de voetbalvereniging. Hij verwijst naar de manier waarop oud papier op dit moment ingezameld wordt: een effectief systeem dat stoelt op vrijwilligheid. Van het oud papier, dat alleen in grote hoeveelheden waarde heeft, wordt volgens Van Geel „70 tot 75 procent” gescheiden ingezameld.

De nieuwe afspraken vervangen het zogenoemde Verpakkingsconvenant dat overheid en bedrijfsleven eind 2002 overeenkwamen. Deze afspraak loopt eind 2005 af.

Milieuorganisaties verenigd in Recycling Netwerk, die voor wettelijke regeling zijn, reageren „verbijsterd.” Volgens hen veroorzaken eenmalige flessen tot 2,5 keer zo veel afval, kost het maken ervan tot 70 procent meer energie en zorgen ze voor 50 procent meer broeikaseffect. Bovendien vragen de milieuclubs zich af wat er gebeurt met de flesjes als scholen dicht zijn en sportclubs stilliggen. „De prikkel van het statiegeld is veel simpeler. Dit systeem is middeleeuws”, aldus een woordvoerster.

Volgens Van Geel stuiten de hervulbare flessen bij de Europese Commissie voortdurend op bezwaren. Hij loopt in zijn brief vooruit op een te verwachten negatieve uitspraak van de Europese rechter in twee procedures over (via statiegeld) verplicht meermalig gebruik van drankverpakkingen.

In andere landen van de Europese Unie wordt wel met eenmalige plastic flessen gewerkt. Brussel vindt dat het systeem van hervulbare flessen in Nederland een concurrentienadeel oplevert voor buitenlandse frisdrankproducenten die hier de markt op willen. Volgens de Nederlandse frisdrankindustrie (NFI) kan Van Geel dan ook niet anders dan op eenmalige flessen overschakelen.

De supermarkten moeten volgens de koepelorganisatie CBL straks de machines voor lege flessen aanpassen omdat de flessen tegen een lager bedrag worden ingeleverd.

In de Tweede Kamer is Van Geel nog niet verzekerd van voldoende steun. Zijn eigen CDA steunt zijn voorstel, aldus fractiewoordvoerder Koopmans, maar regeringspartner VVD „wil nog graag overtuigd worden”, stelde collega De Krom. Hij vindt het jammer dat een goed werkend systeem vanwege Europa moet verdwijnen. De Krom meent ook dat Van Geel in Brussel de Nederlandse aanpak met convenanten moet verdedigen. D66 is „niet gelukkig” met het voorstel, aldus kamerlid Van Ham, die vindt dat de frisdrankenindustrie in eerste instantie zelf aan zet is om de geproduceerde rommel op te ruimen.

GroenLinks en PvdA zijn afwijzend. Zij vrezen meer zwerfafval en pleiten voor behoud van het statiegeldsysteem. GroenLinks-kamerlid Duyvendak wil het ook voor kleinere flesjes. De twee fracties verwijten Van Geel dat hij de Kamer heeft gepasseerd. Zij roepen hem dinsdag daarvoor op het matje.