Na het gedwongen aftreden van staatssecretaris Nijs van Onderwijs, vorige week, gonsde de naam van Cornielje links en rechts in de Haagse wandelgangen. De VVD-onderwijsspecialist zou deze keer toch wel in aanmerking komen voor het staatssecretariaat? De deskundigheid en integriteit van de parlementariër, die al tien jaar in de Kamer zit, zijn boven alle twijfel verheven.

De liberaal staat pal voor de vrijheid van onderwijs. Hij treedt daarbij in de voetsporen van de legendarische Haya van Someren, die de vrijheid van onderwijs verdedigde als een liberaal goed, omdat de keuzevrijheid van de ouders centraal staat. In het borstzakje van zijn colbert draagt Cornielje een geplastificeerd kaartje met daarop de tekst van artikel 23 van de Grondwet, over de vrijheid van onderwijs. De christelijke partijen weten dat te waarderen.

Bij de vorming van het eerste kabinet-Balkenende passeerde VVD-formateur Zalm Cornielje naar eigen zeggen omdat hij beschamend weinig vrouwen had voorgedragen. En zo kwam Nijs uit de hoge hoed van de VVD-voorman.

Het VVD-kamerlid kreeg al snel een tweede kans, omdat het eerste kabinet-Balkenende door het geruzie met en binnen de LPF door toedoen van Zalm viel. Cornielje had een medestander in de minister van Onderwijs, Van der Hoeven (CDA). Die wilde liever niet langer samenwerken met Nijs, omdat deze amper capabel was voor de functie. De onderlinge verhoudingen waren ook niet al te best.

Zalm wilde echter niet luisteren en droeg Nijs voor de tweede maal voor. Daarmee passeerde hij Cornielje opnieuw.

Driemaal is scheepsrecht, zo luidt het spreekwoord, maar dat geldt niet voor Cornielje. Na het beschamende debat over het Nieuwe Revu-interview besloot de VVD-leiding vorige week het vertrouwen in de stuntelende staatssecretaris Nijs op te zeggen. Daardoor was er onverwacht een derde kans voor het VVD-kamerlid.

Toch besloot Zalm om Cornielje niet te benaderen. Blijkbaar is de VVD-leider het inhoudelijk niet eens met de manier waarop Cornielje als liberaal kamerlid te vuur en te zwaard de vrijheid van onderwijs verdedigt. Zeer tegen de zin van de VVD-leiding kapittelde Cornielje vorig jaar in deze krant op niet mis te verstane wijze zijn fractiegenoot Hirsi Ali, toen zij tijdens een integratiedebat morrelde aan de vrijheid van onderwijs. Als enige VVD’er stemde Cornielje tegen een motie die Hirsi Ali op dit punt had ingediend.

Zalm staat een heel andere benadering van het onderwijs voor. Tijdens de verkiezingscampagne voor de Tweede-Kamerverkiezingen van januari vorig jaar deed hij daarover een boekje open: „Een acceptatieplicht van leerlingen in plaats van een weigeringsrecht.” „Artikel 1 van de Grondwet over discriminatie gaat boven de vrijheid van godsdienst en onderwijs.” En: „Reformatorische scholen mogen hun leerlingen niet meegeven dat homoseksualiteit fout is en dat vrouwen geen regeerambt mogen bekleden.”

Onder druk van VVD-deskundigen, onder wie Cornielje, nam Zalm een deel van deze opvattingen terug, maar de affaire toont wel aan dat het hart van Zalm, voorzover het gaat om een van de meest fundamentele rechten uit onze Grondwet, op een andere plaats zit dan dat van Cornielje. Blijkbaar gaapt tussen beide opvattingen zo’n grote kloof dat de politiek leider van de VVD Cornielje, die onder Dijkstal nog vice-fractievoorzitter was, geen staatssecretariaat gunt.

Overigens is Cornielje niet haatdragend tegenover Zalm. „Ik feliciteer het onderwijs met zo’n uitstekend bestuurder als Rutte. Ik feliciteer Rutte met zijn promotie. Hij wordt getipt als VVD-leider en dan is het altijd goed als hij ervaring heeft bij Onderwijs. Ik vind het jammer dat ik niet ben benaderd. Je hebt in de politiek medestanders en tegenstanders. Blijkbaar heb ik op dit punt niet genoeg medestanders.”