De Werkgroep Vrijheid van Onderwijs 1917-2017 presenteerde zijn plannen op 27 januari tijdens het Vianencongres van het reformatorisch onderwijs. Onder het thema ”100 jaar onderwijsvrijheid: een geschenk!” sprak dr. J. Exalto daar over de historie, prof. dr. J. C. Kennedy over de toekomst.

Tot de werkgroep behoren W. B. Kranendonk (Reformatorisch Dagblad; voorzitter), dr. L. D. van Klinken (Ds. G. H. Kerstencentrum; secretaris), drs. G. Bergacker (Driestar College), A. J. van Heest (Prins Mauritsscholengemeenschap, Middelharnis), drs. L. N. Rottier (Driestar educatief), P. Schalk (RMU), J. van der Poel (Federatie Veluwezoom en IJsselstreek) en drs. G. P. Vonk (VGS). Ze kondigden een bijeenkomst, boeken, een digitaal lespakket en een actie voor scholen in China aan. De activiteiten hadden tot doel onderwijsgevenden, ouders en kinderen zich bewust te laten zijn van het grote goed van de onderwijsvrijheid zoals die sinds honderd jaar in Nederland is geregeld.

Documentaire

De congresgangers waren de eersten die de documentaire ”Schoolstrijd” kregen te zien. De film is in de loop van het jaar zo’n 1300 keer bekeken en op een aantal scholen tijdens een ouderavond gepresenteerd.

De werkgroep plaatste op de website vrijheidvanonderwijs.nl een ”menukaart” voor plaatselijke activiteiten, met programmavoorstellen voor een ouderavond, weekopening en jaaropening. Ze formuleerde stellingen voor een bespreking in het schoolteam.

Leesboek en lessuggesties

Vijftien kinderen luisterden aandachtig toen Marian Schalk-Meijering op 29 maart in een lokaal van de Veenendaalse Calvijnschool voorlas uit haar jeugdboek ”Schoolstrijd”. Inmiddels zijn er bijna duizend exemplaren van verkocht.

De schoolstrijd, die in 1917 kon worden beëindigd, ging niet alleen om geld, zegt een oude man in het boek tegen een stel jonge schatzoekers. „Het was voor veel mensen een zaak van het hart! Hun kinderen moesten horen Wie de Heere Jezus is, dáár ging het om.”

Over die strijd is veel te lezen op de website 100jaarvrijheidvanonderwijs.nl, die deze middag werd gepresenteerd. Daarop staan tal van lessuggesties die ook na het jubileumjaar bruikbaar blijven. Inmiddels zijn de lessen zo’n zeventig keer gedownload.

Lege banken

Tijdens een herdenkingsbijeenkomst op 27 mei in de Sint-Jan in Gouda kregen oud-schoolbegeleider dr. L. D. van Klinken en voormalig rector drs. D. Vogelaar de eerste exemplaren van hun boek ”Om een eigen school” –over honderd jaar reformatorisch onderwijs– overhandigd.

Dr. R. Bisschop, SGP-onderwijswoordvoerder in de Tweede Kamer, sprak over het thema ”Waakzaam en dienstbaar” en drs. L. N. Rottier, bestuurder van Driestar educatief, over ”De volgende 100 jaar”.

De opkomst viel erg tegen, zegt werkgroepsecretaris Van Klinken. De Sint-Jan was grotendeels leeg. De banken werden vooral gevuld door pabostudenten die koorzang ten gehore brachten, en hun achterban. „Blijkbaar leeft in onze achterban niet meer of onvoldoende het besef dat het bezit van eigen scholen een voorrecht is en geen vanzelfsprekende zaak”, zegt Van Klinken.

Reformatorische denominatie

In het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht presenteerde dr. J. Exalto tijdens een symposium op 9 september zijn studie ”Van wie is het kind?”, over de wijze waarop de reformatorische scholen met allerlei onderwijsontwikkelingen zijn omgegaan.

Het onderzoek werd mede op verzoek van de werkgroep uitgevoerd, die het voor 50 procent financierde. „Een van de verrassende uitkomsten van het onderzoek is het feit dat dankzij ds. G. H. Kersten het reformatorisch onderwijs door de overheid als aparte denominatie werd erkend”, zegt Van Klinken.

De aanwezigheid van witte en zwarte scholen in het onderwijs vormt een probleem, maar de oplossing daarvan is níét het opheffen van de vrijheid van onderwijs, stelde staatsraad prof. mr. drs. B. P. Vermeulen tijdens het symposium.

Actie voor China

Intussen was een actie gaande voor scholen in China. „We willen niet alleen herdenken, maar ook iets doen voor christenen die in een veel minder riante positie verkeren dan wij”, stelde de werkgroep. Het geld wordt zowel aan de opleiding van leerkrachten als aan de ontwikkeling van lesmateriaal besteed.

Een abonneedag van het RD over China ging niet door wegens gebrek aan belangstelling. Het aantal scholen dat geld inzamelde, was ook maar gering. In totaal brachten ze zo’n 10.000 euro bijeen. Daarvan kwam ruim de helft –5560 euro– uit de Federatie Veluwezoom en IJsselstreek, die een estafettefietstocht hield met als ingrediënten: „Eén fietsvlag, één veerboot, ruim 200 leerlingen, 3 dagen, bijna 118 kilometer en één lekke band.”

Teleurstelling

In een terugblik op het herdenkingsjaar zegt Van Klinken dat een gevoel van teleurstelling overheerst. „Afgaande op de enthousiaste reacties die we bij de aankondiging van onze plannen kregen, hadden we meer verwacht.”

Werkgroepleden vroegen hiervoor aandacht in opinieartikelen in het RD en De Saambinder: „Als de betrokkenheid van ouders mindert of zelfs helemaal afwezig lijkt te zijn, dan zal het gauw zijn gedaan met de eigen scholen. Dat is de grootste zorg. Wanneer daar het gebed verflauwt, het meeleven daalt en de soms noodzakelijke financiële steun afneemt, zal het spoedig afgelopen zijn met eigen scholen voor onze kinderen.”

Huiswerk dus voor ouders, leerkrachten en ook kerkenraden. „Hun innerlijk betrokken meeleven is de levensader van het bijzonder onderwijs.”

Bewindslieden

Er waren ook andere activiteiten, niet door de werkgroep georganiseerd. Op 23 januari was er de ”Nationale bijeenkomst onderwijspacificatie 1917-2017” op de Vrije Universiteit in Amsterdam. Wim de Jong presenteerde er zijn onderzoek ”Heer en meester. Vrijheid van onderwijs 1917-2017”. Oud-ministers en -staatssecretarissen van Onderwijs –Van Bijsterveldt, Deetman, Hermans, Van der Hoeven, Van Kemenade en Netelenbos– belichtten tijdens de forumdiscussie hoe die vrijheid tijdens hun bewind vorm kreeg.

De scholenorganisaties Verus, VOS/ABB, VBS, VGS, LVGS en ISBO hielden op 17 november op Landgoed Zonheuvel in Doorn een congres over honderd jaar vrijheid van onderwijs.

De Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten koos ”Geloofwaardig onderwijs” tot thema voor zijn actie in de komende maanden: geld inzamelen voor Bijbels onderwijs in Nigeria, Pakistan en India.

>>rd.nl/onderwijsvrijheid >>100jaarvrijheidvanonderwijs.nl >>vrijheidvanonderwijs.nl