Samir Yousef is een Iraakse geestelijke wiens gemeenschap 3500 families heeft opgevangen die het kalifaat van IS waren ontvlucht. Terwijl politieke leiders victorie kraaien over de neergang van de IS, waarschuwt Samir Yusef voor voorbarig optimisme.

Volgens hem is de jihadistische dreiging in Irak nog steeds zeer reëel. In alle Iraakse steden heeft IS slapende cellen geformeerd die ieder moment kunnen toeslaan. Een constatering die waarschijnlijk ook opgaat voor veel Europese steden. De Britse veiligheidsdienst MI5 schat dat het aantal jihadisten in het Verenigd Koninkrijk momenteel op 35.000 zit. MI5-chef Andrew Parker zei daarom onlangs dat „de dreiging multidimensionaal is en op een schaal die we nog nooit eerder hebben gezien.”

Yusef spreekt in soortgelijke termen over Irak. Hij wijst op het „serieuze probleem” van duizenden geïndoctrineerde kinderen die onder het juk van IS hebben geleefd. Ze zijn volkomen gehersenspoeld. „Dat merk je zelfs aan de taal die ze gebruiken.” De meesten kampen met ernstige psychische problemen.

In steden als Mosul en het Syrische Raqqa werden jongeren jarenlang door de IS gedwongen om onthoofdingen en zelfs kruisigingen bij te wonen. Hun mentale schade is niet voor te stellen.

Syrië en Irak vormden het hart van het IS-kalifaat, dat inmiddels vrijwel verdwenen is. Wie echter niet verdwenen, zijn de strijders van IS. Zij hergroeperen zich nu in woestijnachtige gebieden, of ze mengen zich in steden onopvallend onder de bevolking.

IS volgt het patroon van al-Qaida en wacht op een gunstig moment om als een feniks opnieuw uit zijn eigen as te herrijzen. In Syrië en Irak is hiervoor de voedingsbodem aanwezig.

Gevaarlijk spel

De situatie in het Midden-Oosten is complex. Achter de schermen spelen regionale machten een gevaarlijk spel. Iran had én heeft baat bij een instabiel Irak. Dat biedt namelijk de grootste garantie dat de regering in Bagdad om Iraanse steun vraagt.

De aanslag vorige maand op de Radwamoskee in de Egyptische Sinaï was vrijwel zeker het werk van IS. Die kan op de hulp rekenen van de Palestijnse Hamasbeweging, die op haar beurt weer op de Iraanse loonlijst staat.

Turkije is begonnen om militairen naar Syrië te sturen. Daar lijkt een oorlog ophanden tussen Turkije en de Koerden en in Irak staan de verhoudingen tussen Arabieren en Koerden op scherp.

Ondertussen zal de internationale aandacht voor deze beide landen afnemen omdat ten onrechte wordt aangenomen dat de strijd tegen IS hier gestreden is.

Wat achterblijft zijn verwoeste infrastructuren en gebroken samenlevingen die worden bestuurd door corrupte en failliete politieke systemen. Ideale omstandigheden voor organisaties als al-Qaida en IS om te gedijen.