Hersenaandoeningen hebben een enorme impact op het leven van de patiënt, maar ook op dat van mensen in zijn omgeving.

Dat zegt Laura Rigter, neurowetenschapper bij de Hersenstichting. „Veel slaapproblemen zijn hersenaandoeningen. Dan zeggen mensen dat ze gewoon slecht slapen, maar overdag hebben ze concentratieproblemen en zijn ze prikkelbaar. Zelf wen je eraan, maar je omgeving merkt het wel op.”

Ook kunnen oudere alzheimerpatiënten niet altijd bij hun partner blijven wonen, omdat ze te veel extra zorg nodig hebben. „Dan lijden ook de partner en familie onder zo’n ziekte.”

Onderzoek

Maandag publiceerde de Hersenstichting met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een onderzoek naar hersenaandoeningen onder de Nederlandse bevolking. Bij de helft van de mensen met een hersenaandoening is er sprake van een psychische stoornis zoals ADHD of depressie.

Volgens de Hersenstichting kun je bij psychische stoornissen spreken van een hersenaandoening. „Er is wetenschappelijk onderzoek waarbij je ziet dat zulke aandoeningen tot veranderingen in de hersenen leiden”, vertelt Rigter. „De oorzaak kan dan buiten de hersenen liggen, zoals een traumatische ervaring of een hersenschudding. Als de hersenen erdoor worden beïnvloed, is het in lijn met de medische classificaties om het een hersenaandoening te noemen.”

Afwijkingen

Dat bevestigt psychiater en filosoof Gerrit Glas. „Bij stoornissen zie je inderdaad afwijkingen in de hersenen, je zou het dus zeker een hersenaandoening kunnen noemen. Natuurlijk kiezen ze die term ook bewust omdat ze aandacht willen vragen voor hersenaandoeningen, maar dat betekent niet dat het onjuist is.”

Gemiddeld hebben vrouwen vaker een hersenaandoening dan mannen. Dat komt volgens de Hersenstichting onder meer door de hogere levensverwachting van vrouwen: dementie ontstaat meestal pas op latere leeftijd. „Maar ook de hormoonregeling van vrouwen speelt een rol. Die heeft invloed op depressies en slaapproblemen”, zegt Rigter.

Migraine

Volgens de neurowetenschapper gaan veel mensen niet naar de dokter met hun klachten. „Als je migraine hebt dan zie je dat vaak niet als een echte hersenaandoening. We denken dat het echte aantal mensen met een hersenaandoening daarom nog hoger is.”

Dat bevestigt René Poos, onderzoeker bij het RIVM. „Er zijn bijvoorbeeld circa 100.000 mensen in Nederland die al wel symptomen hebben van dementie maar nog geen diagnose hebben gehad. Wij denken daarom dat het echte aantal patiënten nog hoger ligt dan die 3,8 miljoen.”

Burn-out

Ook gebeurt het dat artsen niet direct denken aan een hersenaandoening bij sommige klachten. „Het komt voor dat iemand met vermoeidheidsklachten naar de dokter gaat, die dan denkt aan een burn-out”, vertelt Rigter. „Maar uit een oud EHBO-rapport blijkt dan dat zo iemand een paar jaar eerder een hersenschudding heeft gehad. Dat kan jaren later nog voor klachten zorgen.”

>>rd.nl/hersenaandoening >>hersenstichting.nl

„Ik wil geen etiketje hebben”

Naam: Willem Buijze (21)

Plaats: Dordrecht

Heeft: Attention Deficit Disorder

„Op de basisschool kon ik mijn hoofd nooit goed bij de les houden. Zo rond groep vier, vijf kreeg ik dan ook de diagnose ADD. Ik kreeg medicatie en dat hielp. Op de middelbare school ging het best goed. Ik deed vmbo en haalde alles zonder veel inspanning. Na het behalen van mijn diploma besloot ik dan ook naar de havo te gaan. Daar ben ik gestopt met medicatie, omdat ik niet mijn hele leven wil functioneren dankzij een pilletje. Op de havo moest ik mijn examenjaar overdoen, maar uiteindelijk heb ik het weer gehaald zonder al te veel tijd in mijn opleiding te investeren. Toen ging ik naar het hbo. Daar liep ik wel tegen problemen aan. Opeens moest ik leren plannen. Tot twee keer toe haalde ik mijn studie niet. Nu doe ik een ICT-opleiding op het mbo, die prima gaat. Ik vertel niet vaak aan mensen dat ik ADD heb, omdat ik geen etiketje wil hebben. Ik zie ADD zelf namelijk niet als een stoornis, maar als een karaktereigenschap. In mijn jeugd heb ik nooit echt mijn best hoeven doen, waardoor ik nooit heb leren plannen. Pas toen het lastiger werd, kwam ik erachter dat ik dat aan moest leren. Daarom lukt het nu wel.”

„Aan de buitenkant is niks te zien”

Naam: Annika van Dam (25)

Plaats: Utrecht

Heeft: niet-aangeboren hersenletsel

„Tweeëneenhalf jaar geleden viel ik in het zwembad op mijn hoofd. Vanaf toen veranderde mijn leven compleet.

Eerst leek ik een hersenschudding te hebben, maar toen ik na drie maanden nog steeds geen vooruitgang boekte, ging ik naar een neuroloog. Die vertelde dat ik een hersenkneuzing had en stuurde mij naar een revalidatiecentrum.

Ik heb vooral last van mentale vermoeidheid. Ik kan bijvoorbeeld al uitgeput raken van een bezoekje aan de supermarkt, vanwege de vele prikkels. Alles wat ik doe, moet ik van tevoren inplannen, ook de rustmomenten.

Ik ben nog steeds bezig met revalideren. Of ik ooit helemaal zal herstellen, weet ik niet. Gelukkig steunt mijn omgeving mij enorm. Ook op mijn stageplek gaan ze flexibel om met mijn beperkingen.

Wel is het lastig om de aard van mijn problemen aan andere mensen duidelijk te maken. Ze denken het vaak te begrijpen.

Dan leg ik bijvoorbeeld uit dat ik moe ben en dan denken ze dat ik rust nodig heb om er bovenop te komen. Omdat er aan de buitenkant niks aan mij te zien is, vergeten ze weleens dat dat bij mij niet zo werkt.”