Mannenbond Gereformeerde Gemeenten denkt na over Knox
In het jubileumjaar van de Reformatie gaat het vooral over Maarten Luther. Maar over de kerkhervormer John Knox hoor je maar zelden, zei ds. W. A. Zondag zaterdag in Woerden op de bondsdag van de Bond van Mannenverenigingen van de Gereformeerde Gemeenten. De predikant uit Woerden haalde de „vergeten reformator” uit Schotland voor het voetlicht.
Ds. Zondag gaf een overzicht van het leven van Knox. In tegenstelling tot Luther en Calvijn heeft Knox heel weinig geschreven. Hij voelde zich niet zozeer tot schrijven geroepen, zo vertelde ds. Zondag, die daarbij een uitspraak van Knox citeerde: „Ik voel me meer geroepen om onwetenden te onderwijzen, om bedroefden te troosten en zondaren te bestraffen met mijn stem.”
Volgens ds. Zondag moet Knox begrepen worden vanuit de context van zijn tijd, in het bijzonder vanuit de geschiedenis van de relatie tussen Schotland en Engeland. In de zestiende eeuw was er continu de machtsstrijd tussen de geestelijken en de adel.
Toen Maria de Bloedige, koningin van Engeland en Schotland, de protestanten begon te onderdrukken en te vervolgen, schreef John Knox een van zijn weinige publicaties: ”De trompetstoot tegen de monsterachtige regering van vrouwen”. Volgens ds. Zondag zou geen predikant tegenwoordig de moed hebben om een vrouw in het algemeen het regeerambt te ontzeggen, zoals Knox in dat boek deed. Overigens heeft John Knox de publicatie ervan later wel wat betreurd, toen hij vanwege dit boek in moeilijkheden kwam.
Tijdens het leven van Knox werden mensen die sympathiseerden met de Reformatie ter dood veroordeeld. Ze stierven als martelaar, zoals Patrick Hamilton in 1528. De marteldood van George Wishart was het middel waardoor Knox tot het predikambt werd geroepen. In zijn eerste preek, over Daniël 7, noemde Knox de Rooms-Katholieke Kerk de „antichrist”.
Spoedig werd Knox bedreigd en hij vluchtte uit Schotland. Tegenstanders beschuldigen hem van lafheid, en dit verwijt veroorzaakte bij Knox nauwkeurig zelfonderzoek, aldus ds. Zondag. De Schotse prediker schreef: „De angst voor de dood was er niet de hoofdoorzaak van dat ik vluchtte.”
Ds. Zondag prees John Knox voor dit inkijkje in zijn hart, waaruit blijkt hoe eerlijk Knox toegaf dat hij toch wel enige angst voor de dood kende, zoals uit het „hoofdoorzaak” blijkt.
Na zijn verblijf in Genève, waar Knox veel leerde van Johannes Calvijn, werd hij predikant van de vluchtelingengemeente in Frankfurt. Toen hij bezwaren opperde tegen de „anglicaanse” liturgie, werd zijn boek ”Trompetstoot” gebruikt argument om hem weg te sturen.
Volgens ds. Zondag valt van Knox te leren dat hij behalve standvastig ook voorzichtig was, omdat hij het gevaar niet opzocht.
Ds. E. Bakker, predikant van de gereformeerde gemeente te Veen en voorzitter van de Bond, had in zijn openingsmeditatie over Openbaring 1 opgemerkt dat de tijd van de Reformatie gekenmerkt werd door strijd en vervolgingen. „Johannes moest op hoge leeftijd getuige zijn van een grimmige christenvervolging. Als een misdadiger werd de apostel verbannen naar het eiland Patmos. Maar de oude balling krijgt op Patmos een bemoediging. De Heere Jezus Christus laat hem zien dat Hij als Degene Die dood is geweest, tot in eeuwigheid leeft en dat het werk Gods ondanks vervolgingen doorgaat tot aan de voltooiing. Dat is tot troost.”
