Of Saipov in opdracht van IS handelde, weten de Amerikaanse autoriteiten nog niet zeker. Duidelijk is wel dat hij door de idealen van de islamitische terreurorganisatie is geïnspireerd. Zeker is ook dat hij na zijn gruweldaad niet tot bezinning is gekomen. De Oezbeek is trots op zijn daad. Na zijn arrestatie en ziekenhuisopname heeft hij een verzoek ingediend of de IS-vlag in zijn kamer kan worden opgehangen.

Er is dus genoeg reden om de immigrant uit Oezbekistan –Saipov kwam in 2010 naar de VS– een „vijandige strijder” te noemen, zoals de Republikeinse senatoren John McCain en Lindsey Graham woensdag voorstelden. Met dat etiket zou de aanslagpleger het recht op een advocaat kunnen worden ontnomen.

President Trump deelt deze gedachte van zijn partijgenoten. Direct na de aanslag noemde hij de daad het werk van „een heel zieke en geestelijk gestoorde persoon.” Woensdag zei hij in een gesprek met journalisten dat hij de aanslagpleger naar de beruchte gevangenis van Guantanamo Bay in Cuba wil sturen. Tegen middernacht liet hij via Twitter weten dat de terrorist wat hem betreft de doodstraf verdient.

Door Amerikaanse juristen is op die laatste suggestie kritisch gereageerd. Volgens hen bereikt Trump met zo’n opmerking het tegendeel van hetgeen hij wil. Het is een ongeschreven regel dat een president zich niet publiek uitspreekt over individuele strafkwesties. Juristen die voor Saipov in de bres willen springen, zullen de opmerking van Trump onmiddellijk aangrijpen om te zeggen dat de aanslagpleger geen eerlijk proces krijgt. Daardoor wordt het moeilijker om hem eventueel de doodstraf op te leggen.

Loterij

Vrijwel direct na de aanslag riep Trump op tot een verscherping van het immigratiebeleid. Dat moet volgens hem „harder, slimmer en minder politiek correct” worden. Concreet richtte de president zijn pijlen op het Diversity Visa Lottery-programma (DVL). Dat is in de jaren negentig bedacht door Chuck Schumer, de huidige leider van de Democraten in het Congres. Op grond van dat programma worden er elk jaar 50.000 verblijfsvergunningen verloot onder inwoners van landen waaruit doorgaans weinig immigranten komen. Saipov was in 2010 een van de mensen die op deze manier een inreisvergunning kregen. Deze regeling werd destijds aangenomen in het Congres en ondertekend door president H. W. Bush, een partijgenoot van Trump. Die koos er toen niet voor om de wet met zijn veto te treffen.

Trump wil zo snel mogelijk van de DVL af. Spottend noemt hij het programma een „schoonheid van Schumer.” Bovendien zei hij dat zo’n lot voor een inreisvergunning ook nog eens een kettingreactie teweegbrengt. Want volgens de president zou Saipov na zijn immigratie ervoor gezorgd hebben dat 23 familieleden ook naar de VS konden immigreren in het kader van een regeling voor familiehereniging. Of dit werkelijk is gebeurd, is nog niet bevestigd.

De bedoeling van Trump is duidelijk. Op deze manier worden de Democraten min of meer medeverantwoordelijk gemaakt voor de aanslag van dinsdag in New York.

Met deze suggestieve opmerking gaat de president er wel aan voorbij dat Schumer later pleitte voor een totale hervorming van het immigratiebeleid. Daardoor zou het DVL-programma kunnen worden afgeschaft. Maar dat voorstel werd afgewezen door de Republikeinen in het Congres.

In zijn reactie verweet Schumer de president dat hij de aanslag onmiddellijk gebruikt voor zijn eigen politieke gewin. „Het is kennelijk niet te vroeg om nu al de aanslag in New York te politiseren”, zei hij woensdag.

Selectief

Op hun beurt verwijten de Democraten de president selectief te zijn in zijn verontwaardiging. Zij wijzen op zijn tamelijk gematigde reactie na de schietpartij in Las Vegas begin vorige maand. Daarbij schoot een blanke man 58 mensen dood en raakten 546 anderen gewond. Trump wilde toen niet toezeggen concrete stappen te zetten om het particuliere wapenbezit in Amerika terug te dringen. De zaak moest volgens hem eerst nader worden onderzocht. „Waarom zei de president toen niet dat er echt met spoed harde maatregelen moeten worden genomen?” vragen de Democraten nu.

Daarnaast deed Schumer een oproep aan de president om de bezuinigingen die hij op het antiterrorismeprogramma wil doorvoeren, terug te draaien.