Allereerst gaat het nieuwe kabinet de hypotheekrenteaftrek versneld afbouwen. Nu geldt nog een afbouw van 0,5 procent per jaar, vanaf 2020 wordt dat 3 procent. Met dit tempo is de hypotheekrenteaftrek in 2023 afgeroomd tot het laagste tarief van 37 procent. Verder gaat het eigenwoningforfait voor de gemiddelde woning van 0,75 naar 0,6 procent.

Wat opvalt is het voorstel om de zogenoemde Wet-Hillen af te schaffen. Deze wet is van kracht sinds 2005 en moet het aflossen van de hypotheek stimuleren. Een (bijna) afgeloste hypotheek in 2005 betekent dat het eigenwoningforfait hoger is dan de aftrekbare kosten.

Een rekenvoorbeeld. Stel, Mark heeft een woning met een WOZ-waarde van 300.000 euro. Hij heeft zijn hypotheek volledig afgelost. Met de huidige percentages is er sprake van een eigenwoningforfait van 2250 euro. Op basis van de Wet-Hillen wordt dan aftrek verleend van 2250 euro, waardoor geen bijtelling op het loon hoeft plaats te vinden.

De Wet-Hillen geldt ook bij kleine hypotheken. Stel dat Mark nog een hypotheek heeft waar 1500 euro rente aan is verschuldigd. In dat geval zal de betaalde rente het eigenwoningforfait niet overstijgen en is hypotheekrenteaftrek niet aan de orde. Voor het verschil van 750 euro geldt de Wet-Hillen. De bijtelling op het loon van 750 euro kan daardoor achterwege blijven.

De aftrek in het genoemde voorbeeld gaat vervallen en zal de komende dertig jaar worden afgebouwd. In het geval van Mark zal hij bij een volledige afgeloste hypotheek en een afgevlakt tarief van 37 procent (middeninkomen) een aflosboete tegemoet kunnen zien van 833 euro per jaar.

Een duidelijk motivatie om de Wet-Hillen af te schaffen is niet gegeven. Rutte III lijkt het afschaffen van de regeling met name te gebruiken om inkomstenderving op andere posten te bekostigen. Het om zeep helpen van de regeling zal veel weerstand opwerpen omdat de regelgeving de laatste jaren vooral was gericht op het aflossen van de hypotheken.

Bijzonder

Nu lijken al die mensen die gehoor hebben gegeven aan de aflossingseis gestraft te worden met een (jaarlijkse!) aflosboete. De koerswijziging van het kabinet is verder bijzonder omdat De Nederlandsche Bank (DNB) maandag nog aangaf dat er te veel aflossingsvrije hypotheken zijn in Nederland. De Nederlandse hypotheekschuld bestaat voor 55 procent uit aflossingsvrije hypotheken. Maar liefst 870.000 huishoudens hebben een volledig aflossingsvrije hypotheek. Met het afschaffen van de Wet-Hillen wordt het aflossingsgedrag niet gestimuleerd.

Met name de categorie ouderen wordt getroffen door het verdwijnen van de regeling. Dit is namelijk de categorie waar hypotheekvrije woningen het meest voorkomen. Ook binnen de eigen partijen valt het voorstel niet overal even goed. De voormalige VVD-voormannen Wiegel en Weisglas spreken al van een „hoogst merkwaardige maatregel”, en „de onjuistheid om mensen te straffen voor het aflossen van hun hypotheek.”

Het afschaffen van de Wet-Hillen is nog slechts een voorstel. Wellicht kan Rutte III nog worden bewogen om de straf op aflossing te laten varen.

De auteur is belastingadviseur bij Visser & Visser Belastingadviseurs. Reageren? fiscaal@refdag.nl