De Noordzee is een visvijver die versteld doet staan. Wij vissen er jaar in, jaar uit en telkens zwemt er vis. De Noordzee heeft ons nog nooit in de steek gelaten! Het is zo’n beetje de visrijkste zee ter wereld.

Tijdens de Noordzeedagen 2017, op 5 en 6 oktober in de Hogere Zeevaartschool in Den Helder, bogen zo’n 200 beleidsmakers, wetenschappers, natuurbeschermers en vertegenwoordigers van de windindustrie zich over het toekomstige Noordzeebeleid. Zij willen allemaal iets met de Noordzee: bewerken, beheren, onderzoeken, beschermen…

Deze zee is algemeen eigendom en eigenlijk mag niemand er claims op leggen. Wie de juiste vergunning heeft, mag er vissen. De handelsvaart krijgt er de ruimte en we accepteren de olie- en gasindustrie. Fossiele brandstof is vervuilend, maar bracht de Nederlandse bevolking veel welvaart. Dat wordt weleens vergeten.

In het Parijsakkoord is vastgelegd dat onze CO2-uitstoot omlaag moet (dat is terecht) en dat er meer schone energie bij moet komen. Over hernieuwbare energie ben ik echter sceptisch. Levert die wel efficiënte stroom tegen reële kosten? En wie wil er een windmolen in zijn tuin? Liever bij de buurman, toch?

Windmolens

Wie de natuur misbruikt, krijgt de rekening gepresenteerd. Imploderende visbestanden zijn bijvoorbeeld het gevolg. Daarom volgen wij als vissers de wetenschappelijke vangstadviezen. Daarom is de Noordzee nog altijd een rijke zee waarin de haring-, makreel- en scholbestanden de pan uit rijzen. Het gaat ook goed met de kabeljauw, al zit die wat noordelijker. In de Noordzee worden zelfs volop tonijnen, dolfijnen, walvissen en zeehonden waargenomen. Simpelweg omdat er voedsel genoeg is, als gevolg van een goede balans tussen visserij- en natuurinspanningen.

We weten nog te weinig van de invloed van megawindmolenparken op de natuur, terwijl er al jaren proefwindparken op zee staan. Niettemin is het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) voorstander van het industrialiseren van de Noordzee, omdat die toch al leeggevist zou zijn, zo klonk het tijdens de Noordzeedagen. Zelfs de laatste stenen zouden door vissers meegenomen zijn, om als decoratie te dienen.

Nog verbazingwekkender was de opmerking dat windmolenparken op zee geoorloofd zijn omdat er dan, met geld van de windmolenindustrie, ook een ”nieuwe Noordzee” gemaakt kan worden. De bedenkers van ”maakbare natuur” benoemden zelfs al de vissoorten die ze voor ogen hebben, alsof de Noordzee een bouwpakket is. Het gaat daarentegen om een zeer dynamisch systeem met eigen wetten. De zee doet wat hij wil. Misschien moet je visser zijn om dat te kunnen begrijpen.

Elektrisch veld

Bij de workshop ”Voedselvoorziening kottervisserij” bleek ik de enige deelnemer te zijn die op de Noordzee werkzaam is. Ik lééf ervan! Maar de andere deelnemers zouden toch wel begrijpen dat het voedsel uit de Noordzee belangrijker is dan energie? Vis is nog een van de weinige pure vormen van voedsel. Vers en zonder toevoegingen.

Het viel mij op dat natuurorganisaties het volledig volbouwen van de Noordzee met windmolens niet echt toejuichen. Zelfs deelnemers van het Wereld Natuur Fonds en de Stichting Noordzee zeiden gelukkig dat er ruimte moet blijven voor visserij. Het is ook krom wanneer je het als natuurbeschermer goed vindt dat een stuk natuur wordt volgebouwd met stalen trilpalen, die gehakt maken van vogels, een elektrisch veld op de zeebodem leggen, geluidsoverlast veroorzaken, en dan toch ”duurzaam” heten omdat ze windenergie leveren.

Moet er ruimte blijven voor de visserij? Natuurlijk, zeiden de andere deelnemers. Maar hoe? Tussen de windmolens?

Bodemvisserij tussen de windmolens is te gevaarlijk en te riskant. Dat vinden de vissers ook. Daardoor kunnen windmolenparken beschadigd raken. Kleinschalige kweek van zeewier, krabben en mossels zou kunnen lukken, maar is daar wel een markt voor?

Beste visgronden

Ik vroeg de andere deelnemers of ze enig idee hadden van de gevolgen van windparken voor de visserij. Wat betekent het voor een visser als hij op maandag op zijn beste visstekje komt en de schipper van een wachtschip geeft aan: „Dit is nu windgebied, gesloten voor de visserij!”

Dat overkwam ons bij het nog aan te leggen Borsele Windpark, terwijl wij daar in februari en maart met de vangst van tong nog een goede boterham konden verdienen. De vissers uit Goedereede verliezen daar nu hun beste visgronden. Dat gebiedje is namelijk zo dynamisch en voedselrijk!

Verbannen en machteloos voel je je dan. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? De energietransitie gaat als een olifant door de porseleinkast die Noordzee heet, niets en niemand ontziend.

Trouwens, is een Noordzee met windmolenparken nog wel veilig? De manoeuvreerruimte voor de grote scheepvaart wordt kleiner, de kans dat een windmolen wordt aangevaren door een olietanker steeds groter. En tijdens een storm moet je wellicht met je kleine kotter omvaren, omdat een rechte vaarweg naar de veilige haven wordt geblokkeerd door windmolens.

De auteur is visser en bestuurslid van de visserijbelangenstichting Eendracht Maakt Kracht (EMK).