Elke week komt er een minuut file bij in Nederland. „We zijn ongemerkt aan het dichtslibben”, zei Carola Wijdoogen, directeur duurzaamheid bij de Nederlandse Spoorwegen, onlangs op een bijeenkomst georganiseerd door poolreiziger Bernice Notenboom. Topondernemers ontvouwden daar hun plannen om de CO2-uitstoot van hun bedrijf te verkleinen.

Nog even en we krijgen in Nederland een verkeersinfarct, stelde Wijdoogen. „En dat is slecht voor de economie.”

De treinen van de NS rijden sinds dit jaar op groene stroom van nieuwe windparken van Eneco. Maar ook in de treinen is het druk. De NS kregen afgelopen september een recordaantal reizigers te verstouwen. Het bedrijf adviseerde mensen om buiten de spits te reizen.

Wie elke dag naar zijn werk in een drukke stad gaat, kan er wanhopig van worden. Dat hoeft niet, volgens de RAI Vereniging, de belangenbehartiger van de mobiliteitsbranche. Het fileprobleem is al opgelost als 10 tot 15 procent van alle automobilisten met de (elektrische) fiets of elektrische scooter gaat reizen.

Nederlanders wonen gemiddeld 22,6 kilometer van hun werk af, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. De gewone fiets is voor afstanden tot ongeveer 7,5 kilometer een geschikt alternatief voor de auto, stelt de RAI Vereniging. Met een e-bike loopt deze afstand op tot ongeveer 15 kilometer. En voor de snelle elektrische fiets waarmee je 45 kilometer per uur kunt halen –de zogeheten speed pedelec– is die afstand nog wat groter.

Wouter Jager, voorzitter van de afdeling fietsen van de RAI Vereniging, heeft grote verwachtingen van die snelle elektrische fiets. „Die brengt afstanden van 20 tot 30 kilometer ook binnen handbereik”, zegt hij. De snelle e-bike is volgens hem nog erg onbekend.

„Van deze fiets bestaat het beeld dat je er 45 kilometer per uur over de weg mee rijdt, maar dat is vaak niet het geval. Het is een e-bike, dus om die snelheid te halen moet je hard trappen. De gemiddelde snelheid is ongeveer 30 kilometer per uur, horen we van gebruikers terug”, zegt Jager.

Voor dit type fiets geldt overigens de verplichting om een helm te dragen.

Er zijn nu zeker 1,3 miljoen e-bikes in Nederland en dat aantal groeit door. Vorig jaar zijn er 271.000 verkocht. De RAI Vereniging verwacht dat binnenkort 1 op de 3 verkochte fietsen een e-bike is.

Recreatief

Meer dan de helft van alle e-fietskilometers wordt volgens de RAI Vereniging afgelegd voor vrijetijdsdoeleinden, zoals recreatief toeren. Tussen 2013 en 2015 was er vooral een toename van de werk- en winkelgerelateerde kilometers. Toch wordt van de woon-werkafstand nog altijd 77 procent per auto afgelegd, 10 procent met de trein en 6 procent met de fiets.

De fiets kan alleen op grote schaal een serieus alternatief voor de auto en de trein worden als het volgende kabinet en de gemeenten investeren in de fietsinfrastructuur, zegt Jager. „Nederland is fietsland nummer één. Als we dat willen blijven, moeten we verder ontwikkelen.”

Fietssnelwegen zijn volgens hem heel belangrijk. Dat zijn snelle fietsroutes in en naar de stad. „Snelwegen zijn er nu vooral nog voor de auto en voor de trein. Er wordt zelden gedacht aan fietssnelwegen. Als die ergens zijn aangelegd, zijn dat vaak initiatieven van lokale overheden in samenwerking met enthousiastelingen van bijvoorbeeld de Fietsersbond.”

Rondom Nijmegen en de stad Groningen zijn al fietssnelwegen aangelegd. Vanuit plaatsen als Bedum, Eelde en Peize sta je met de gewone e-bike binnen een half uur op de Grote Markt in Groningen. Als je vanuit Baflo, Middelstum, Hoogezand, Zuidlaren, Roden, Leek of Zuidhorn op een snelle e-bike rijdt, ben je er ook maar een half uurtje voor kwijt. Dat bleek onlangs uit onderzoek in opdracht van Groningen Bereikbaar, een organisatie van beheerders van wegen, bruggen en spoor. De organisatie concludeert dat elektrische fietsen met name voor spitsrijders rond de stad een prima alternatief zijn.

Automobilist stapt in voorjaar op de fiets

In het voorjaar is de (elektrische) fiets populair als alternatief voor de auto. In het najaar kiezen mensen liever voor thuiswerken als zij de auto willen laten staan, merkt Naard Hermans van stichting De Reisbeweging. Deze duurzaamheidsstichting is de organisator van het Low Car Diet. Dit is een mobiliteitswedstrijd die twee keer per jaar plaatsvindt. Medewerkers van bedrijven, organisaties en overheden reizen dertig dagen zo min mogelijk met de auto, om te ervaren dat de reis naar het werk goedkoper, schoner en gezonder kan. De wedstrijd vindt twee keer per jaar plaats, in het voorjaar en in het najaar. Sinds 2012 hebben 6000 mensen meegedaan. Deze maand zijn er weer elf deelnemende organisaties. „We doen eerst een nulmeting onder de medewerkers: hoe reis je nu? Daarna houden zij dertig dagen een logboek bij over hun reisgedrag. Vervolgens meten we het verschil”, legt Hermans uit. De organisatie die de grootste stap maakt in het schoner reizen wint.

Kunnen werkgevers hun werknemers dwingen om met de fiets of het openbaar vervoer te gaan, door bijvoorbeeld geen autokilometers te vergoeden? „Het ligt aan de cao. We helpen deelnemers aan de hand van de ervaringen met het Low Car Diet om het vervoersbeleid blijvend te vergroenen. Er kan een minimumvergoeding gelden voor de autokilometers, maar het is vaak mogelijk om de auto iets minder te vergoeden en een betere vergoeding voor het openbaar vervoer te betalen. Zo kun je met prijsprikkels het gedrag sturen.”