Een Europese minister van Financiën ziet Rutte nog altijd niet zitten, ook omdat nog volstrekt onduidelijk is wat zo’n minister voor bevoegdheden zou krijgen. En een Europees leger wil volgens hem geen enkele lidstaat. Macron ziet beide wel zitten. Hij wil dat de EU op tal van vlakken verder integreert, net zoals Europees Commissievoorzitter Juncker. Rutte zei over diens ideeën voor de lange termijn „niet zo’n politieke romanticus te zijn die allemaal dingen in de lucht ziet hangen”.

Macron wil dat er in juni volgend jaar besluiten worden genomen, maar Rutte denkt meer aan een termijn van 12 tot 18 maanden om het denkwerk af te ronden.

Er was bij de leiders volgens Rutte brede overeenstemming dat er nog heel veel moet gebeuren om eerder gemaakte afspraken over migratie, veiligheid en economie uit te voeren. Hij benadrukte dat de economieën van de lidstaten naar elkaar toe moeten groeien, om de euro en de structuur van Europa te versterken. Een Europees Monetair Fonds om „schokken” op te vangen kan op zijn steun rekenen.

Veel lidstaten hervormen volgens de premier nog onvoldoende, maar Frankrijk is volgens hem op de goede weg, met onder meer hervormingen van de arbeidsmarkt. Landen die de Europese regels niet naleven, zouden minder geld uit de EU-fondsen moeten krijgen als het aan Rutte ligt.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel ziet in de rede van Macron een goede basis om „intensief” samen te werken. Nederland zocht als tegenwicht tegen deze Frans-Duitse as vaak de steun van de Britten, maar Rutte zoekt vanwege de brexit nu andere bondgenoten, zoals de Scandinavische en Baltische landen.

EU-president Donald Tusk komt over een week of twee met een voorstel voor een ‘routekaart’ voor het vervolg van het toekomstdebat.