Het zou de eierstokken kunnen aantasten als vrouwen achter het stuur kruipen, wist een Saudische geestelijke jaren geleden te melden. En los daarvan past het niet bij de natuur van een vrouw om zelf auto te rijden, zo vonden en vinden veel mensen in Saudi-Arabië. Maar toch gaat het gebeuren – al duurt het nog even. Vanaf juni volgend jaar mogen Saudische vrouwen dan toch echt zelf de weg op.

En dat is niet de enige hervorming in het islamitische koninkrijk, waar de voor moslims heilige steden Mekka en Medina liggen. Vrouwen mochten deze week tijdens een nationale feestdag alle festiviteiten meevieren in het Koning Fahd-stadion in de hoofdstad Riyad – ook al een unicum.

Bewegingsvrijheid

Het is te makkelijk om deze veranderingen als cosmetisch af te serveren – alsof het alleen symboolpolitiek is. Want het besluit dat Saudische vrouwen auto mogen rijden, betekent wel degelijk een enorme verandering.

Eerst en vooral voor de Saudische vrouwen zelf. Wie kan zich voorstellen wat het betekent om nergens heen te kunnen zonder een chauffeur en zonder toestemming van een mannelijke beschermer? Dat is wat Saudische vrouwen al decennia ervaren. Hun bewegingsvrijheid wordt door dit koninklijke decreet enorm vergroot.

En ja, natuurlijk zit er ook een politieke kant aan. Saudi-Arabië doet het in allerlei opzichten niet goed. Niet in de buitenlandse beeldvorming, waar het te boek staat als het land dat feitelijk erg op Islamitische Staat lijkt, met dat verschil dat het door het Westen wordt geaccepteerd. En het doet het ook in binnenlands opzicht niet goed, omdat de gigantische afhankelijkheid van olie steeds duidelijker grote nadelen meebrengt. Met de aanhoudend lage olieprijs van de afgelopen jaren heeft Saudi-Arabië opeens stukken minder te besteden.

Afhankelijk van olie

Hoog tijd dus voor hervormingen die het aanzien van het koninkrijk weer wat opkrikken. Het besluit dat vrouwen auto mogen rijden, is er daar één van. Maar er volgt naar verwachting nog meer. De ambitieuze 32-jarige kroonprins Mohammed bin Salman, zoon van de 81-jarige koning Salman, heeft een plan ontwikkeld om het land voor 2030 veel minder afhankelijk te maken van olie en sociaal-economisch op te stuwen in de vaart der volkeren. Daar hoort bij dat vrouwen wat meer rechten krijgen.

Het zou in dat licht te verwachten zijn dat het land ook zijn religiewetten versoepelt, maar daar valt vooralsnog weinig van te merken. Saudi-Arabië is nog altijd een van de weinige landen ter wereld waar zelfs buitenlanders officieel geen kerk mogen bouwen – terwijl er, net als in de andere Golfstaten, vele duizenden christelijke gastarbeiders wonen.

Intussen is niet alles wat er in het Saudische beleid verandert een verbetering. Dezelfde kroonprins Mohammed, die achter de schermen meer macht lijkt te hebben dan zijn vader, startte een uitzichtloze oorlog in Jemen. Die oorlog zorgt voor een enorme catastrofe in het Saudische buurland. Ook de verhoudingen met buurland Qatar zijn zeer gespannen, mede door de weinig toeschietelijke houding van de kroonprins.

Daar komt nog bij dat hervormingen in het conservatieve Saudische bestel sowieso met grote argwaan bekeken worden door veel imams en andere geestelijke leiders die tot de zeer conservatieve islamitische stroming van het wahabisme horen. Kroonprins Mohammed maakt geen vrienden in die kringen.

Dat kan hem nog flink opbreken: iedere koning heeft de steun van de wahabistische geestelijkheid hard nodig. Sinds het ontstaan van Saudi-Arabië is dat een soort natuurwet. Het koningshuis kan niet zonder de steun van de geestelijkheid en andersom. Maar de koers van beide groepen loopt steeds meer uiteen. Zo balanceert Saudi-Arabië op een steeds wankeler koord.

Vrouw op hoge overheidspost

Redactie buitenland

RIYAD. Voor het eerst heeft een Saudische vrouw een belangrijke overheidsfunctie gekregen. De autoriteiten in Riyad benoemden Eman Al-Ghami woensdag tot plaatsvervangend burgemeester van de havenstad al-Khubar. Volgens het ministerie van Cultuur en Informatie dankt ze deze baan aan het streven om het aantal vrouwen op leidinggevende posities aanzienlijk te vergroten. Dat is vastgelegd in het beleidsplan ”Visie 2030”.

In 2013 werden al dertig vrouwen aangewezen om zitting te nemen in een belangrijke raad die de koning adviseert: de Majlis al-Shura.

In 2011 gaf koning Abdullah vrouwen het recht om te stemmen en om deel te nemen aan verkiezingen.