Afval is van alle tijden. Maar de hoeveelheid vuilnis die een mens aan de straat zet heeft ook met welvaart te maken. Hoe meer geld mensen te besteden hebben, hoe meer ze weggooien. Althans: in het algemeen gesproken. Wat ook wel logisch is. Als je geen cent te makken hebt, koop je minder en ben je ook minder snel geneigd om iets af te danken.

Er is natuurlijk ook een verband met de bereikbaarheid van spullen. Als de winkels vol liggen met goedkope artikelen van bedenkelijke kwaliteit zal een groot deel daarvan binnen de kortste keren bij de vuilstort belanden.

Wegwerpluiers

Anno 2017 produceert de gemiddelde Nederlander per jaar 500 kilo huishoudelijk afval. Dat is alles bij elkaar een hele berg. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is het ongeveer een verviervoudiging van wat mensen in 1950 aan de straat zetten.

Van afvalscheiding was indertijd nog helemaal geen sprake, in ieder geval niet op initiatief van de overheid. Kunststof was nog niet of nauwelijks gangbaar. Glazen flessen werden hergebruikt. Wegwerpluiers en wegwerpmaandverband waren nog niet uitgevonden. Er waren katoenen versies in omloop, die keer op keer werden gewassen. En van klein chemisch afval had ook nog niemand gehoord.

Tot in de jaren zeventig bestond een groot deel van het afval uit (zware) kolenas, aldus het CBS. Tegenwoordig gooien we veel relatief licht verpakkingsmateriaal weg. Dat neemt veel meer ruimte in.

Het is vanuit het hedendaagse perspectief haast onvoorstelbaar dat gezinnen (ook grote) tot in de jaren zeventig wekelijks voor hun afval genoeg hadden aan een vertinde vuilnisemmer. Zo een met een scharnierend deksel en een handvat. Inhoud 33 liter. En daar paste dan alles in wat er in een week tijd werd weggegooid. Ter vergelijking: zo’n standaard grijze KOMO-vuilniszak heeft een inhoud van 60 liter.

Crisis

Er is dus een relatie tussen economische vooruitgang en de hoeveelheid afval. Vanaf 1950 vertoont wat huishoudens weggooien tot ongeveer 2007 een gestaag stijgende lijn, met een paar pieken en dalen. In tijden van crisis –bijvoorbeeld de oliecrisis in de jaren zeventig en de economische recessie in de jaren tachtig– neemt de hoeveelheid huishoudelijk afval af. In een periode van sterke groei is er juist sprake van flinke toename van het afval. Na 2007 –ook een tijd waarin de economie haperde– was er een aantal jaren sprake van een daling van de hoeveelheid afval per Nederlander, maar de laatste paar jaar stagneert dat weer.

Qua afvalbewustzijn is er de afgelopen decennia geleidelijk aan wel het een en ander veranderd. Oude koelkasten en verfblikken in een in onbruik geraakte sloot dumpen: dat zullen niet veel mensen meer doen.

Koffiecups

Omdat hergebruiken of recyclen qua grondstoffengebruik beter is dan verbranden wordt afval steeds vaker gescheiden ingezameld. Het is best apart dat veel mensen daar braaf in meegaan, er zelfs enthousiast aan meedoen, ook als dat geen financieel voordeel oplevert. En bijvoorbeeld thuis metalen koffiecups en gebruikte wegwerpluiers apart houden.

Glas en papier scheiden is al jaren vanzelfsprekend. Dat zie je zelfs op straat. Als het de ophaaldag voor het oud papier is staan er huis aan huis dozen en kratten klaar.

Op steeds meer plaatsen voeren gemeenten ook een ophaalsysteem voor kunststof, blikjes en kartonnen drankverpakkingen in. Niet zonder reden. De overheid heeft als doel dat in 2020 75 procent van het afval gescheiden zal worden ingezameld. Soms moet je er wat moeite voor doen: batterijen, verfblikken en elektrische apparaten moet je zelf naar de gemeentewerf brengen.

Minimilieustraat

Al die gescheiden afvalstromen: dat vraagt op huiselijke schaal wel enig organisatievermogen. Hoe en waar bewaar je bijvoorbeeld de lege plastic verpakkingen, die nogal veel ruimte innemen? Als je geen kelder, schuur of bijkeuken hebt, hangt een verzamelzak lelijk in de weg. Sowieso kan het in de (bij)keuken al snel op een minimilieustraat gaan lijken, met aparte bakjes voor de koffiecups, de batterijen en lampen en de wegwerpluiers.

Buiten de deur

Het is niet verplicht om een glanzende vuilnisbak van een bekend merk aan te schaffen. Noch om binnenshuis, in de keuken, aan afvalscheiding te doen. Glazen flessen en kunststof verpakkingen kun je ook buiten, in de bijkeuken of in de schuur verzamelen. Voor gft-afval geldt hetzelfde. Dat scheelt binnen overlast door fruitvliegjes.

Ook het zogenaamde restafval –met gebruikte tissues en proppen keukenpapier en de ondefinieerbare prut uit het afvoerputje van de gootsteen– kun je als dat praktisch haalbaar is maar beter buiten de deur houden.

Welbeschouwd is een bak niet eens nodig. Een vuilniszak op het balkon of naast de keukendeur parkeren oogt misschien wat groezelig en is gevoelig voor ongedierte, maar menige student pakt het zo aan.

Alternatief: zo’n ouderwetse maar schier onverwoestbare verzinkte emmer met een afvalzak erin net buiten de keukendeur of in de bijkeuken als bewaarbak voor alles wat niet gescheiden wordt ingezameld. Nieuw in verschillende maten verkrijgbaar voor tussen de 50 en 150 euro.

Alhoewel een afsluitbare bak ook z’n nadelen heeft. Je weet nooit hoeveel vliegen je tegemoetkomen als je het deksel op een zomerse dag opent om wat weg te gooien. Dat is buiten net zomin prettig als binnen.

Inbouwbak

In veel inbouwkeukens is het deurtje onder de gootsteen bestemd voor een inbouwafvalbak. Onder het motto: mooi uit het zicht. Zo’n kastje is te klein om alle gescheiden afvalstromen die tegenwoordig bestaan onderdak te bieden. Er zijn wel zogenaamde duo- of tandembakken op de markt. Maar daar kun je hoogstens twee soorten afval in kwijt. De goedkoopste versie kost tegen de 70 euro.

Geinig: de webshop van een aanbieder van dergelijke inbouwbakken geeft als suggestie om dan maar gelijk een luchtverfrisser met houder aan te schaffen. Die tip is waarschijnlijk uit de praktijk geboren. Afval van wat voor aard ook achter een gesloten deurtje bewaren: dat gaat al snel kwalijk rieken.

Alles in een

Er is ook een oplossing voor mensen die van hun (bij)keuken geen milieustraat met allemaal verschillende verzamelbakken willen maken – voor gft-afval, restafval, koffiecups, luiers, plastic en blikjes. Het ziet eruit als een soort kastje. Onder het deksel zitten vier vakken voor vier verschillende soorten afval. Deze zogenaamde Luxobin is er overigens ook in een versie voor in een (hoge) keukenla. De vrijstaande versie kost ruim 150 euro.

Stapelen

Een compacte oplossing –vermoedelijk vooral handig voor kleinere huishoudens– zijn de rechthoekige Sort & Go-emmers met deksel van Brabantia. Ze zijn er in verschillende hoogtes en ze zijn stapelbaar. Je kunt er bijvoorbeeld twee of drie op elkaar in een keukenkastje parkeren of ze aan de wand bevestigen en zo je eigen afvalscheidingssysteem maken: voor koffiecups, voor batterijen, voor restafval. Voor flessen, pakken en blikjes lijken ze aan de krappe kant. Er zijn bijpassende composteerbare afvalzakken verkrijgbaar. De kleinste maat kost per stuk krap 20 euro.