Regering-Sharon stemt in met aangepast Gaza-plan
Het Israëlische kabinet heeft zondagavond ingestemd met een aangepast plan voor de eenzijdige Israëlische terugtrekking uit de Gazastrook. Er stemden veertien ministers voor en zeven tegen, aldus Israëlische media. De Israëlische premier Ariel Sharon sprak van een „beslissende stap” voor de toekomst van de Joodse staat.
Het plan houdt in dat Israël in fasen alle 21 Joodse nederzettingen in de Gazastrook en 4 nederzettingen in het noordelijke gedeelte van de Gazastrook zal ontruimen. Het leger zal de militaire posten in deze gebieden afbreken.
Sharon wist de meerderheid te verkrijgen door vorige week twee bewindslieden van de rechts-extreme Nationale Unie te ontslaan en de drie Likud-ministers die aanvankelijk tegen het plan waren, toch voor te laten stemmen. De drie ministers -Benyamin Netanyahu (Financiën), Limor Livnat (Onderwijs) en Silvan Shalom (Buitenlandse Zaken)- lieten hun verzet varen nadat Sharon zijn plan enigszins wijzigde. Het plan spreekt nu alleen over ontruiming, zonder daarbij specifiek melding te maken van de evacuatie van nederzettingen. Het compromis kwam tot stand door de bemiddeling van minister Tsipi Livni (Integratie).
Vijf Likud-ministers en twee ministers van de Nationaal Religieuze Partij (NRP) stemden tegen het plan. NRP-minister Effi Eitam (Woningbouw en Huisvesting) is ervoor de regering te verlaten, maar zijn partijgenoot Zevulun Orlev (Sociale Zaken) vindt dat zijn partij moet blijven. Als de NRP de coalitie verlaat, heeft Sharon nog maar de steun van 55 van de 120 Knesset-leden. Dat hoeft niet de val van het kabinet te betekenen. De Arbeiderspartij van Shimon Peres is namelijk bereid een „veiligheidsnet” te bieden als Sharon stappen neemt die in de optiek van deze partij de kansen op vrede vergroten. De Arbeiderspartij is in dit stadium nog niet van plan toe te treden tot een kabinet van nationale eenheid.
Sharons plan houdt in dat Israël zich aan het einde van 2005 helemaal uit de Gazastrook moet hebben teruggetrokken. De regering zal opnieuw bij elkaar komen om over de ontmanteling van de nederzettingen te stemmen. De premier beloofde het kabinet dat voor maart geen nederzettingen zullen worden ontruimd. In de te ontruimen nederzettingen wonen ongeveer 8000 Israëliërs. Zij zullen compensatie krijgen voor hun verhuizing.
De ministers die Sharon op straat zette, waren Avigdor Lieberman (Transport) en Benny Elon (Toerisme). Elon dook vrijdag onder in een Jeruzalems hotel om te voorkomen dat hij zijn ontslagbrief zou krijgen. De wet bepaalt dat het ontslag pas twee dagen ingaat nadat een minister zijn of haar congé heeft ontvangen. Elon had gehoopt nog mee te kunnen stemmen, als hij zijn ontslag pas zondag zou hebben gekregen.
De regering nam de stap precies 37 jaar nadat Israël in de Zesdaagse Oorlog de strook van Gaza bezette. Het besluit kan een belangrijke stap betekenen in het doen ontstaan van een Palestijnse staat naast de Joodse staat. De hardliners in de Nationale Unie, de Nationale Religieuze Partij en de Likud hebben dit niet kunnen voorkomen. Sharon sluit daarmee aan op de wil van het volk: volgens opiniepeilingen is de meerderheid van de Israëliërs voor een terugtrekking uit de dichtbevolkte Palestijnse Gaza-strook.
Volgens Sharons afscheidingsplan zullen er binnen anderhalf jaar geen Joodse nederzettingen meer zijn in de Gazastrook. Verder moeten er vier nederzettingen in het noorden van de Westelijke Jordaanoever worden opgeheven. De betekenis van de beslissing voert echter verder dan dat. Het is waarschijnlijk dat de stap zal leiden tot verdere terugtrekkingen uit de Westelijke Jordaanoever, zodat daar de oprichting van een Palestijnse staat naast Israël mogelijk wordt. Niet alleen de centrumlinkse Arbeiderspartij en de linkse partijen zien zo’n staat als een middel om de situatie in het Midden-Oosten te verbeteren, maar ook een belangrijk deel van de Likud legt zich inmiddels bij de onvermijdelijkheid van zo’n staat neer.
Het doel van de terugtrekking is de verdediging van Israël eenvoudiger te maken, het vredesplan dat de routekaart genoemd wordt een kans te geven en te voorkomen dat de internationale gemeenschap de Israëliërs en de Palestijnen een oplossing oplegt die gevaarlijk zal zijn voor de veiligheid van Israël.
Het zwakke punt in Sharons terugtrekkingsplan is dat de terugtrekking pas over anderhalf jaar moet zijn uitgevoerd. De haviken in de Likud zullen alles proberen om het plan toch nog te torpederen. Volgens politieke waarnemers zal Netanyahu de komende maanden alles in het werk stellen om Sharon van de troon te stoten en zelf een comeback te maken als premier.
Netanyahu ging als Likud-premier in de jaren negentig akkoord met het Hebron-akkoord en de Wye Plantation-overeenkomst, die omvangrijke Israëlische terugtrekkingen op de Westelijke Jordaanoever inhielden. Zijn opvolger, Ehud Barak van de Arbeiderspartij, was bereid de Palestijnen een eigen staat aan te bieden. Uiteindelijk gaf Barak geen centimeter terug, omdat de Palestijnen zijn vredesouvertures verwierpen. De enige terugtrekkingen onder Barak die uitgevoerd werden, waren die waartoe zijn voorganger Netanyahu zich in Wye Plantation verplicht had. Ariel Sharon, die Barak opvolgde, is de eerste Likud-leider die openlijk sprak over een Palestijnse staat naast Israël en over terugtrekkingen op de Westelijke Jordaanoever.
Het vinden van een oplossing voor het conflict tussen de Israëliërs en de Palestijnen werd in de jaren negentig en na 2000 bemoeilijkt door de uitbreiding van de Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook en door de weigering van de Palestijnse leider Yasser Arafat de Palestijnse terreurbewegingen effectief te bestrijden.