Martelaren

De Zeeuwse uitgeverij De Ramshoorn geeft verschillende kerkhistorische boeken van P. de Zeeuw JGzn (1890-1968) opnieuw uit. De Zeeuw werkte vrijwel zijn hele leven als schoolmeester in Nijkerk. M. J. Ruissen bewerkte de boeken van de ijverige schrijver in hedendaags Nederlands. Als bevlogen lid van de Antirevolutionaire Partij en ouderling van de Gereformeerde Kerken vond hij nog tijd om meer dan 200 titels te schrijven. Volgens zijn zonen schreef hij ’s avonds op wat hij overdag in de klas verteld had.

In ”De eerste martelaren” staan twee aangrijpende verhalen uit de tijd van de Reformatie: over Jan de Bakker en Wendelmoet van Monnickendam. De verhalen zijn goed gedocumenteerd en goed leesbaar. Een enkele keer kom je een verouderd woord tegen, zoals „zeer neerslachtig.” Of een combinatie van oude en nieuwe woorden, zoals „de ritmeester van het arrestatieteam.” Interessant is de achtergrondinformatie over de Gevangenpoort in Den Haag die in de heftige levensverhalen van de hoofdpersonen zo’n belangrijke rol speelt. (Marleen Legemaat)

Augustinus

De ondeugd van de jeugdige Augustinus is bijna spreekwoordelijk geworden. Bijna iedereen kent het verhaal van het gestolen fruit. In ”Een boerenjongen uit Thagaste” van P. de Zeeuw JGzn komen nog meer streken van Augustinus langs. Van dit boek verscheen behalve een herdruk –waarin de tekst is aangepast aan het huidige taalgebruik– ook een dubbel-cd. Het is duidelijk te merken dat De Zeeuw JGzn een geboren verteller was. Nu het oubollige van de verhalen is afgeschaafd, klinken ze vlot.

Voor De Zeeuw stond vast dat een boek een christelijke boodschap moest hebben, maar die moest er niet te dik bovenop liggen. Dat horen we ook op deze cd’s terug: het grootste deel van het verhaal gaat over de jeugd van Augustinus. Indringend zijn de waarschuwingen van zijn moeder. Pas in hoofdstuk 11 (van de 16) komt Augustinus onder de vijgenboom tot bekering.

Op deze cd’s – geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar– lezen om de beurt Leo Kosten en H. N. Blok-Schneider een hoofdstuk voor. Zij doen dit duidelijk en boeiend, met een licht Zeeuws accent dat waarschijnlijk alleen niet-Zeeuwen opvalt. (Marleen Legemaat)

Schoolstrijd

Met haar nieuwste boek ”Schoolstrijd” kiest schrijfster Marian Schalk voor een actueel thema dat, zelfs in dit jubileumjaar, nog door weinig anderen is opgepakt: de herdenking van 100 jaar onderwijsvrijheid. Het is een eeuw geleden dat het bijzonder onderwijs op dezelfde manier recht kreeg op financiële steun van de regering als het openbaar onderwijs.

In ”Schoolstrijd” houdt meester Maurits van groep 8 door het hele verhaal heen met een meetlint en een tijdbalk bij welke gebeurtenissen (vanaf 1806) leidden tot de onderwijsvrijheid. Dit zou snel saai kunnen worden, maar Schalk doet er veel aan om dit te voorkomen. Ze verweeft de historische feiten op een goede manier met het heden en brengt de geschiedenis tot leven via een spannend verhaal. Thomas en de andere kinderen uit de klas van meester Maurits doen hun best om een wedstrijd te winnen waarmee ze bij de opening van een 100 jaar oude tijdcapsule mogen zijn. Er zijn echter meer kapers op de kust, zoals (openbare) basisschool het Palet. Twee jongens van deze school deinzen er niet voor terug om Thomas te pesten omdat hij op een christelijke basisschool zit. Gelukkig begraven ze de strijdbijl als ze elkaar beter leren kennen

Kinderen beleven met dit boek dat het niet vanzelfsprekend is om op een bijzondere school te zitten. Het is goed te gebruiken door scholen die aandacht aan de onderwijsvrijheid willen schenken. De vele kleine, speelse illustraties maken dit boek extra aantrekkelijk. (Annette van der Plas)

Vroege hervorming

In ”Een nieuw lied” van B. Hooghwerff staan twaalf verhalen voor kinderen over het begin van de Hervorming. Bijvoorbeeld het verhaal over priester Merula, die teksten verandert in het liturgische roomse kerkboek en dit met de dood moet bekopen. Of over Maria uit Dordrecht, die bevend door de straten gaat om stilletjes mensen te waarschuwen die anders opgepakt zullen worden.

De verhalen zijn goed gedocumenteerd en blijven dicht bij de historische feiten. Toch slaagt de schrijver er tegelijk in ze dicht bij kinderen te brengen, vooral in levendige dialogen. Mooi dat er ook teksten uit de tijd van de Hervorming in de verhalen zijn verwerkt, zoals een brief en een gezang van Luther. De prachtige omslag van Rino Visser laat meteen zien over welke tijd het boek gaat. (Marleen Legemaat)

Ridders en kruistochten

Henk Koesveld heeft inmiddels een stevige reputatie opgebouwd als schrijver van historische jeugdboeken. Vooral de middeleeuwen hebben zijn voorliefde.

”Ridders van Sint Jan” speelt in de twaalfde eeuw. Kruistochten, ridders en toernooien vragen de aandacht. Het verhaal begint met een maaltijd in een kasteel, en meteen komt de lezer veel te weten over middeleeuwse eetgewoonten, standen, pelgrims en droeden. Lothar, een gewone poortwachterszoon, droomt van een leven als reizend ridder. Als hij wordt beschuldigd van paardendiefstal neemt hij zijn toevlucht tot de orde van Sint Jan, de orde van ziekenbroeders waar zijn opa vroeger bij hoorde. Misschien kan hij zo de geheimen van zijn opa onthullen. Welke schuld droeg opa met zich mee? Lothars zoektocht brengt hem in het Heilige Land waar hij meevecht, een tijdlang slaaf is en historische figuren zoals Saladin en Richard Leeuwenhart zijn pad kruisen – Lothar komt wel érg gemakkelijk met de groten der aarde in contact.

De gebeurtenissen in dit spannende boek buitelen over elkaar heen, wat de vaart en de spanning er stevig in houdt. Soms is de samenloop van gebeurtenissen en ontmoetingen al te toevallig. Goed dat er ook aandacht is voor het verschrikkelijke van oorlog en het verlangen van monnik Alcuin naar de hemelstad zonder strijd en moeite.

Het is Koesveld weer gelukt een spannend jeugdboek te schrijven, met veel historische informatie erin verwerkt. In een nawoord staat een verantwoording. (Marleen Legemaat)

Boekgegevens

”De eerste martelaren. Jan de Bakker en Wendelmoet van Monnickendam”, P. de Zeeuw JGzn; uitg. De Ramshoorn, Goes, 2017; ISBN 978 94 611 5098 1; 134 blz.; € 14,95;

”Augustinus, de boerenjongen van Thagaste”, P. de Zeeuw JGzn; uitg. De Ramshoorn, Goes, 2016; ISBN 978 94 611 5089 9; 112 blz; € 15,95; ”Een nieuw lied, twaalf verhalen over het begin van de hervorming in ons land”, B. Hooghwerff; uitg. Den Hertog, Houten, 2017; ISBN 978 90 331 2820 2; 67 blz.; € 11,50; ”Schoolstrijd”, Marian Schalk; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2017 (op initiatief van de werkgroep vrijheid van onderwijs 1917-2017), ISBN 978 94 029 0257 0; 180 blz.; € 9,95; ”Ridders van Sint Jan”, Henk Koesveld; uitg. Den Hertog, Houten, 2017; ISBN 978 90 331 2825 7; 270 blz.; € 14,90.