Column (Leendert van Wezel): Virtuoos meesterschap
„Waarom voelt een tegelvloer van 15 graden kouder aan dan vloerbedekking van 15 graden?” Hij ging zitten en keek de klas rond. Een lange, magere man met een baardje. We pijnigden ons hoofd. De stilte duurde. Minutenlang.
We keken elkaar aan, begonnen te overleggen. Hij zweeg, maar de blik in zijn ogen was meer aansporing dan een tik met een zweep. En toen, eindelijk, wist ik het: „Meneer! Een tegelvloer voert warmte sneller af en isoleert minder! Dat voelt kouder aan!” Opluchting. Een glimlach op zijn gezicht. Hij wist dat wij het antwoord zouden vinden. En hij wachtte gewoon af, haalde het beste uit ons naar boven.
Nooit zal ik mijn natuurkundeleraar vergeten. Aan hem moest ik denken toen ik ”Het prachtige risico van het onderwijs” van Gert Biesta las. Deze maand rond ik mijn werk in de financiële sector af om in oktober te starten in het onderwijs. Ik kreeg het boek als leestip van een toekomstige collega. Een betere had ik niet kunnen krijgen.
Want Biesta legt er de vinger bij dat onderwijs geen lineair, rechtlijnig en controleerbaar proces is. Natuurlijk, je kunt erover rapporteren, je kunt uitslagen ‘meten’ en je kunt prestaties vergelijken. Maar in de kern is onderwijs een uniek organisch proces. Biesta betoogt buitengewoon intelligent dat als onderwijs wil slagen, dat door niemand kan worden afgedwongen.
In zijn boek kwam ik onder het kopje ”virtuositeit” mijn natuurkundeleraar tegen, in de woorden van William James (1842-1910): „Psychologie is wetenschap en onderwijzen een kunst; en de wetenschappen brengen nooit direct kunst voort. Een bemiddelende inventieve geest moet ze toepassen, door gebruik te maken van zijn eigen originaliteit.” Dat was precies wat mijn leraar kon. Zijn kennis door een „inventieve bemiddelende geest” op ons toepassen. Soms streng, soms los, maar altijd geniaal en virtuoos gericht op ons leerproces. Waardoor ik me dertig jaar later zijn lessen nog levendig herinner.
De laatste eeuw is de hoge achting voor het beroep onderwijzer langzaam weggesleten, en onder indruk van het Angelsaksische managementdenken onderworpen aan een bijna obsessieve meetcultuur. Het is goed dat er op dit moment veel aandacht is voor het onderwijs. En het is goed dat er mensen zijn voor wie onderwijs een roeping is. Die hun creativiteit en virtuositeit elke dag inzetten om jongeren te inspireren en kennis bij te brengen. En die „tact en vindingrijkheid bezitten om de juiste dingen te zeggen als de leerling voor hen staat.” En daardoor onuitwisbare herinneringen creëren die vormen en bijblijven. Ik wens deze bevlogen mensen van harte Gods zegen toe in hun prachtige werk.
