Alle proefpersonen hadden chronische buikpijn en nadat andere oorzaken van de pijn waren uitgesloten, werd via een kijkoperatie vastgesteld dat ze een verkleving hadden. Pas op de operatietafel werd vervolgens besloten de verkleving los te knippen of niet verder te behandelen. In beide groepen bleef eenderde van de proefpersonen last houden, de rest was pijnvrij of redelijk tevreden.

Hoe dat kan, weet Swank niet, zo stelt hij in de editie van Monitor, het EMC–magazine dat zaterdag verschijnt. „Is het resultaat toe te schrijven aan de extra zorg en aandacht die de patiënt van de arts krijgt. Sommige patiënten zijn echt wanhopig, slikken morfine en zien een operatie in wat voor vorm dan ook als hun laatste strohalm. Of ligt het misschien aan de hoeveelheid CO2 die voor de endoscopische ingreep in de buik wordt geblazen?"

Dr. Suzanne van de Vathorst, verbonden aan de vakgroep medische Ethiek van het EMC, wijst erop dat een placebo–behandeling niet moet worden verward met niets doen. „Het is niet zomaar dat bij onderzoeken ingrepen met een placebo–behandeling vergeleken worden en niet met niets doen. Dat is omdat placebo’s beter helpen. Gemiddeld verbeteren de klachten bij een van de drie patiënten die een placebo gebruiken of ondergaan."

De hoge verwachtingen van patiënten, spelen daarin een rol, aldus Van de Vathorst. „Het magisch denken. Juist het feit dat er wat gedaan wordt, helpt. Vergelijk het met wat ouders van jonge kinderen doen, die gebruiken het dagelijks. Denk aan het wegblazen van enge geesten of monsters onder het bed. Als volwassene raak je die gevoeligheid voor bezweringen nooit helemaal kwijt."

Prof. Hans Jeekel, chirurg in het EMC, noemt het resultaat opmerkelijk. „Elke chirurg moet zich realiseren dat hij niet zomaar moet gaan opereren. Hij moet zich afvragen of de ingreep zin heeft. De behandeling dient immers wel effect te hebben. Niet opereren is te verkiezen boven een operatie die niets uithaalt."