„Kerk moet uitspraken over misbruik publiceren”
Kerkrechtelijke uitspraken over seksueel misbruik in pastorale relaties moeten openbaar worden. Dat zei S. van Delden van het Interkerkelijk Samenwerkingsverband tegen Seksueel Misbruik in Pastorale Relaties (SMPR) donderdag tijdens een symposium in Utrecht.
Openbaarheid is volgens haar nodig om meer zicht te krijgen op de omvang van het probleem en omdat zo jurisprudentie kan ontstaan.
Uitspraken van kerkelijke commissies worden uit privacyoverwegingen niet openbaar gemaakt. Van Delden pleit voor een systeem dat vergelijkbaar is met het Medisch Tuchtcollege, dat uitspraken anoniem publiceert. Het is volgens haar nodig dat binnen de kerken jurisprudentie wordt ontwikkeld, zodat zaken professioneler kunnen worden beoordeeld. „Ik heb geen idee of er vorig jaar tien of honderd klachten zijn onderzocht door kerkelijke commissies. Verscheidene kerken hebben eigen meldpunten en brengen geen cijfers naar buiten.”
De huidige klachtenprocedures binnen de kerken zijn meestal niet veel ouder dan tien jaar. De kerken stelden die in nadat begin jaren negentig diverse misbruikaffaires aan het licht waren gekomen.
Als gevolg van de fusie van hervormden, gereformeerden en lutheranen in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), is nu een uniforme klachtenprocedure opgesteld. Tot voor kort hadden de hervormden en gereformeerden een eigen klachtenregeling. De lutheranen -die met ongeveer 14.000 leden minder dan 1 procent van de PKN uitmaken- hadden helemaal geen regeling.
De nieuwe regeling voor de PKN kent onder meer de mogelijkheid in beroep te gaan tegen een uitspraak. Bij de hervormden kon dat voorheen wel, bij de gereformeerden niet. Ook is de mogelijkheid tot wraking opgenomen; de klager of aangeklaagde kan bezwaar maken tegen commissieleden die niet onafhankelijk zouden zijn. Verder is de regeling uitgebreid met andere vormen van misbruik, zoals manipulatie.
Wie binnen de kerk slachtoffer wordt van seksueel misbruik, kan ook de weg van het civiel recht (schadevergoeding, contactverbod) of het strafrecht (aangifte bij de politie) bewandelen. Voordeel daarvan is volgens Van Delden dat er een professioneel onderzoeksteam op de zaak wordt gezet. „De kerk heeft dat niet. Dat brengt altijd een bepaalde mate van amateurisme met zich mee.” Toch vindt ze het belangrijk dat de mogelijkheid bestaat een zaak binnen de kerk af te handelen. „Veel slachtoffers blijken nu eenmaal de voorkeur te geven aan kerkelijk recht boven een procedure via het wereldlijke recht.”
In 2002 maakten ongeveer 35 mensen gebruik van de hulpverlening van het SMPR. Hoeveel slachtoffers van misbruik bij kerkeigen organen aanklopten, is niet bekend. Uit buitenlands onderzoek blijkt dat ongeveer 10 procent van de predikanten tijdens het predikantschap relaties heeft gehad met anderen dan hun vaste partner. Van deze relaties was gemiddeld 70 procent met gemeenteleden.
