Het is eind mei als jihadisten een bus met koptische christenen tegenhouden. Ze beroven vrouwen van hun sieraden en eisen dat de reizigers hun geloof afzweren. De kopten weigeren en bidden tot God. Het betekent voor 26 van hen de dood, terwijl nog eens 25 mensen gewond raken.

„Een baby werd in haar hart geraakt en stierf, terwijl haar moeder haar tegen de kogels wilde beschermen”, memoreert de koptische bisschop van Minya, Makaryos. De bisschop bekommert zich na de aanslag om de slachtoffers en hun families. Mensen zoals Samia: zij overleefde de aanslag, maar verloor op één dag haar echtgenoot, haar zoon, haar kleindochter en haar neef.

„We eisen geen wraak, maar bidden dat God de harten van de aanvallers aanraakt”, zegt bisschop Makaryos. Hij vindt dat de christenen in Minya van de autoriteiten niet alleen meeleven moeten krijgen, maar ook bescherming. „Veiligheidstroepen moeten hier voortdurend aanwezig zijn om onze veiligheid te garanderen, niet alleen na een terreurdaad.”

Makaryos is sinds veertien jaar bisschop van Minya, waar veel leden wonen van de inmiddels verboden moslimbroederschap. „Ik zie het als Gods opdracht om in Minya te werken”, zegt hij in zijn kantoor. „Ik wil de christenen hier dienen.”

Bedreigingen

De bisschop ontvangt regelmatig bedreigingen via zijn telefoon of de mail. „De situatie voor christenen in Egypte is te vergelijken met het weer in Nederland: het is soms koud en soms warm. Maar Christus leert ons dat we nooit bevreesd behoeven te zijn voor mensen die ons van het leven willen beroven. Extremisten kunnen ons doden, maar ons het eeuwige leven niet ontnemen.”

Drie jaar geleden werd bisschop Makaryos zelf enkele malen onder vuur genomen. Een van die keren werd hij in een huis beschoten en moest hij zich voor rondvliegende kogels schuilhouden. Een andere keer beschoten terroristen de auto waarin hij zat. De geestelijke was toen op weg naar een rouwende familie in het dorp Saru, waar de kerk al eerder haar deuren had moeten sluiten. „Al snel ging het gerucht dat ik naar Saru was gekomen om deze kerk te heropenen, en dat was voor extremisten reden om me een uur lang te beschieten.”

Het lijkt de bisschop weinig te doen. „Ik ben niet bang, ook niet als we worden aangevallen en bedreigd”, zegt hij. „Ik heb geen bodyguards in dienst.”

Speciale kracht

Na de reeks recente aanslagen op christenen in Egypte zijn de veiligheidsmaatregelen in de provincie Minya verscherpt: militairen zijn zichtbaar aanwezig en kerken werden voorzien van hekken en detectiepoorten, om nieuwe aanslagen op kerken te voorkomen. „Het is op dit moment weer iets veiliger in Minya”, constateert Makaryos. „Maar intussen gaan de bedreigingen voortdurend door: veel christenen voelen zich ook echt in het nauw gedreven.”

De christenen van Minya proberen niet dagelijks stil te staan bij de dreiging. Makaryos: „Wij willen ons geloof niet opgeven vanwege de bedreiging van moslims. We kunnen in een situatie belanden waarin mensen ons vragen ons geloof te verloochenen. Maar wij zijn er klaar voor om naar voren te stappen als ons gevraagd wordt te belijden dat we christen zijn. Om dat te kunnen doorstaan, zullen we speciale kracht krijgen van God. Bij de aanval op de bussen in Minya, eind mei, vertelden zelfs zeer jonge kinderen dat ze in Christus geloven. Wat een getuigenis.”

Manmoedig

„Christenen in Minya zijn kwetsbaar”, vervolgt de bisschop. „De periode waarin we moesten leven onder het bestuur van de moslimbroederschap was zwaar, maar we hebben die manmoedig doorstaan. En ook onder eerdere regimes moesten we leven te midden van vervolging en onderdrukking. Maar de moslimbroederschap heeft tijdens haar regering niet alleen christenen leed berokkend: heel Egypte had er last van dat het land razendsnel naar de afgrond gleed.”

Er leven volgens de geestelijke zo’n 20 miljoen kopten in Egypte. „We vormen de grootste groep christenen in het Midden-Oosten, en op dit moment groeit de kerk hier.”

Emigreren is voor de meeste christenen geen optie, weet hij. „We beschouwen ons als de oorspronkelijke bewoners van Egypte. En ook de regering wil graag dat we hier blijven, want we zijn in economisch en cultureel opzicht van belang voor het land. Veel kopten zijn bijvoorbeeld vooraanstaande wetenschappers. We hebben dus een sterke band met Egypte.”

Al met al is de bisschop optimistisch over de toekomst. „We hebben moeilijke tijden doorgemaakt, maar die hebben ons ook gelouterd. Christenen in Minya nemen hun geloof door wat we doormaken steeds serieuzer. Ik wil heel graag in Egypte blijven, in Minya. Ik voel me hier gelukkig”, zegt de bisschop vastberaden. „De Koptische Kerk is als een rots in een onstuimige zee: ze heeft veel te verduren, maar staat als een huis.”

Teruggang aantal christenen Midden-Oosten

Het aantal christenen in het Midden-Oosten loopt drastisch terug. Syrische christenen ontvluchtten, sinds het begin van de burgeroorlog in 2011, massaal hun vaderland.

De terreur van Islamitische Staat (IS), die verschillende christelijke steden in Irak vernietigde, dwong vele Iraakse christenen hun vaderland te verlaten.

In Turkije wonen nog zo’n 160.000 christenen op een bevolking van 80 miljoen: 0,02 procent, terwijl dat een eeuw geleden nog 20 procent was. Ook in Libanon daalt het aantal christenen gestaag. Honderd jaar geleden was bijna 80 procent van de Libanese bevolking christen, maar dat aantal zal binnen tien jaar teruggelopen zijn naar 30 procent.

In Egypte woont nog altijd de grootste christelijke gemeenschap van het Midden-Oosten, maar ook daar is de trend neergaand. In 1910 was 19 procent van de Egyptenaren christen, maar inmiddels gaat het om een groep die minder dan 10 procent van de bevolking uitmaakt.

Christenen in Egypte hebben het niet gemakkelijk en zijn geregeld het mikpunt van geweld. In 2015 werden 21 Egyptische gastarbeiders door IS-strijders vermoord op een strand in Libië, omdat ze christen waren. Onder het bewind van president Sisi is het gevaar voor Egyptische christenen niet geweken. Extremisten plegen bloedige aanslagen op kerken en christenen, speciaal op christelijke feestdagen. Op Palmzondag werden 44 kopten vermoord in kerken in Tanta en Alexandrië. Eind mei werden 26 christenen bij Minya afgeslacht toen ze onderweg waren om te bidden in een klooster.

Dit is het eerste deel in een serie portretten van Egyptische christenen. Morgen deel 2.