Ook als deze raketten de kust niet bereiken, zullen de Verenigde Staten deze actie als een aanval opvatten. Volgens de regels van de Verenigde Naties mogen de VS uit zelfverdediging terugslaan. Daar is geen zitting van de VN-Veiligheidsraad voor nodig.

Wat zeggen de regels van de VN?

Het VN-Handvest uit 1945 verbiedt elk geweld tussen landen. De enige uitzondering staat in artikel 51, dat zelfverdediging goedkeurt. Voor ander gewapend optreden moet de Veiligheidsraad toestemming geven.

Vanuit het internationaal recht gezien verschilt Noord-Korea weinig van het geval Irak in 2003. Toen beheerste de VN-toestemming om in te grijpen maandenlang de wereldpolitiek.

Is duidelijk wat zelfverdediging is?

Meestal wel, maar soms niet. Het internationaal recht wordt niet uitgelegd door juristen, maar door politici, en die rekken alle woorden op.

Illustratief is het spreken over „preventieve actie.” In de kwestie Irak werd die uitdrukking vijftien jaar geleden gebruikt en ook rond Noord-Korea is die al gevallen. Preventieve actie wil zeggen dat de dreiging zo acuut is dat verdediging niet kan wachten.

Hoe problematisch de term „preventieve actie” is, blijkt uit het feit dat ook Winston Churchill in 1940 de Engelse regering opriep tot een preventieve inval in Nederland, om de Duitsers tegen te houden. In reactie daarop besloot Hitler tot een (evenzeer preventieve) inval in ons land, om te voorkomen dat de Engelsen dit zouden doen. Met een juridische toepassing van het internationale recht heeft dit niets te maken. Het gaat hier om het zoeken naar een rechtvaardigingsgrond.

Op welke grond geeft de Veiligheidsraad toestemming voor geweld?

Bij een stelselmatige schending van VN-resoluties. Net als Irak heeft Noord-Korea een lange geschiedenis van veroordelingen en oproepen tot samenwerking. In 2006 werd het land veroordeeld voor een rakettest en een kernproef. De laatste resolutie tegen Pyongyang kwam op 5 augustus.

Het VN-Handvest keurt niet alleen het gebruik van geweld af, maar ook het dreigen ermee (artikel 2.4). Noord-Korea strooit echter al jaren met dreigementen.

Is het denkbaar dat de Veiligheidsraad Noord-Korea „ernstige consequenties” in het vooruitzicht stelt?

Niet echt. De sancties tegen Noord-Korea zijn tot nu toe eenstemmig getroffen. Dat betekent dat ook Rusland en China –die net als de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk vetorecht hebben in de Veiligheidsraad– dit steunen. Maar dat China en Rusland ook militair ingrijpen in Noord-Korea steunen, is vrijwel ondenkbaar.

Welke redenen hebben Rusland en China om dit tegen te werken?

Rusland ligt sowieso op ramkoers met de Verenigde Staten en voelt zich totaal niet geroepen om president Trump van een dreiging af te helpen. China heeft de invloed van de VS in de regio de laatste jaren al te veel zien toenemen.

De inval in Irak werd ook gemotiveerd vanuit de onderdrukking van de bevolking. Kan dat ook nu een grond voor ingrijpen zijn?

Academici en politici debatteren al jaren over de erkenning van een „humanitaire interventie” in het internationaal recht. Maar tot een wijziging van de spelregels heeft dit nog niet geleid.

Voor politici zijn menslievende motieven natuurlijk wel belangrijk, omdat die een actie moreel kunnen rechtvaardigen. Het VN-Handvest houdt daar echter geen rekening mee. De wereldorde van 1945 ging nog uit van een wereld waarin landen volledig zelfstandig zijn en waarin regeringen zich binnen de landsgrenzen ook gruwelijk kunnen misdragen. Die wereldorde staat wel steeds meer ter discussie maar de regels zijn nog altijd niet aangepast.

Kan president Trump ook zonder ‘VN-ticket’ ingrijpen?

Als militaire grootmacht kunnen de VS doen wat ze willen. Er zullen echt geen Nederlandse F-16’s uitrukken om dat tegen te houden.

President Trump heeft ook in eigen land geen toestemming van het Congres nodig om troepen in te schakelen. Maar er zullen genoeg Amerikanen zijn die hem waarschuwen voor het Irakscenario uit 2003, toen de VS te maken kregen met een jarenlange diplomatieke terugslag in de verhouding met andere landen. De schade daarvan is enorm geweest.