Dinsdagmiddag kwam er een voorlopig einde aan het geruzie rond de aanstelling van een nieuw Iraaks staatshoofd, dat een grotendeels ceremoniële functie zal vervullen. De door de Amerikanen gesteunde kandidaat Adnan Pachachi weigerde het presidentschap op zich te nemen ten gunste van tegenkandidaat al-Yawar.

De 45-jarige nieuwbakken president riep de VN-Veiligheidsraad na zijn benoeming prompt op Irak „volledig zelfbestuur” te geven. „Wij Irakezen kijken ernaar uit dat de Veiligheidsraad ons in de resolutie die nu wordt besproken, volledig zelfbestuur geeft. Dat geeft ons de mogelijkheid om een vrij, onafhankelijk, democratisch en federaal verenigd land op te bouwen”, aldus al-Yawar, die zich gesteund ziet door twee vice-presidenten.

Ibrahim Jaafari van de sjiitische partij Dawa en Roj Nuri Shawis van de Koerdische Democratische Partij krijgen de functie van plaatsvervangend staatshoofd. Het gaat net als bij al-Yawar om tijdelijke functies, totdat de Irakezen in verkiezingen hun eigen leiders hebben kunnen kiezen.

Gisteren presenteerde de nieuwe premier van Irak, Iyad al-Allawi, eveneens zijn regeerploeg. In tegenstelling tot wat werd aangenomen gaat de ploeg van 33 ministers meteen aan de slag. De door de Amerikanen ingestelde tijdelijke regeringsraad besloot zichzelf gisteren te ontbinden. Tien leden van de bestuursraad stappen over naar de nieuwe regeerploeg. De formele souvereiniteitsoverdracht zal plaatshebben op de geplande datum van 30 juni.

Centrale figuren in het nieuwe Iraakse kabinet zijn de Koerd Hoshiyar Zebari, die minister van Buitenlandse Zaken blijft, en Hazim al-Shalaan, die Defensie gaat leiden. De minister van Binnenlandse Zaken zal Falah al-Naqib zijn. Financiën gaat naar de sjiiet Adel Abdul Mehdi. De technocraat Thamir Ghadhban krijgt het olieministerie onder zich. Vice-premier wordt de Koerdische Berham Saleh, die wordt belast met de nationale veiligheid.

De Amerikaanse president Bush heeft gisteren de nieuwe, voorlopige regering van Irak geprezen als een goede vertegenwoordiging van de Iraakse bevolking. Hij noemde het een brede doorsnede van die bevolking. Hij prees in de tuin van het Witte Huis de Iraakse bewindslieden en de speciale VN-gezant voor Irak, Brahimi.

De Iraakse premier al-Allawi bezwoer dat hij Irak tot een democratisch land wil maken. „Na 35 jaar van een tiranniek regime, beginnen we nu onze mars naar zelfbestuur en democratie”, aldus de beoogd premier. Hij repte van een historische dag. „We willen niet langer onder bezetting leven”, zei hij ook. Kort daarop dankte hij de Amerikanen voor de bevrijding van zijn vaderland.

Het nieuwe Iraakse overgangsbestuur zal naar verwachting een stem krijgen in de lopende besprekingen in de Veiligheidsraad over een nieuwe Irak-resolutie. Dat zei de hoogste baas van de Verenigde Naties, Kofi Annan, gisteren in New York. De nieuwe resolutie moet de voorgenomen machtsoverdracht op 30 juni regelen. De Verenigde Staten en Groot-Brittannië willen meteen een aangepaste ontwerpresolutie voor een nieuw Irak voorleggen aan de raad.

De nieuwe Iraakse president Ghazi al-Yawar sprak eerder op de dag al van de noodzaak van de vorming van een nieuw Irak „zonder moordenaars en criminelen. Irak moet zijn geweldloze en constructieve gezicht laten zien.”

Enkele uren daarvoor ontplofte er vlak bij het kantoor van de Patriottische Unie Koerdistan (PUK) een autobom. Ook bij het iets verderop gelegen hoofdkwartier van de coalitiemacht in de zogenoemde Groene Zone hadden ontploffingen plaats. Getuigen spraken van minstens zeven explosies veroorzaakt door mortiergranaten. De aanslag in de noordelijke stad Baiji vond vlak bij een Amerikaanse militaire basis plaats. Een automobilist blies zichzelf en zijn auto op waardoor 11 doden en 26 gewonden vielen.

Ondertussen heeft het Amerikaanse leger in Irak voorgesteld dat de militie van de radicale geestelijke Muqtada al-Sadr zich binnen 72 uur terugtrekt uit de stad Najaf. In ruil blijft het Amerikaanse leger uit de buurt van de moskeeën in Najaf en de naburige stad Kufa. Dat heeft gouverneur Adnan al-Zurifi gezegd.

De Amerikanen willen samen met de Iraakse politie patrouilles gaan uitvoeren in Najaf, maar zijn bereid op afstand te blijven van de belangrijke Imam Ali-moskee. Alle strijders van Al-Sadr die niet uit Najaf afkomstig zijn, moeten hun wapens inleveren en vertrekken. Al-Sadr heeft nog niet op het voorstel gereageerd. Het Amerikaanse leger wil er niets over zeggen.