”Wat mijn moeder niet weet”
Auteur: Thérèse Major
Uitgeverij: Querido, Amsterdam, 2003
ISBN 90 451 0066 5
Pagina’s: 176
Prijs: € 12,50; ”Verfspatten”
Auteur: Ellen Tijsinger
Uitgeverij: Van Goor, Amsterdam, 2003
ISBN 90 00 03522 8
Pagina’s: 144
Prijs: € 14,75; ”De nacht van de vuurvliegjes”
Auteur: Beverley Lewis; vert. Marc Schaeffer
Uitgeverij: Callenbach, Kampen, 2003
ISBN 90 266 1135 8
Pagina’s: 96
Prijs: € 8,95. Alle vanaf circa 12 jaar. Het boek ”Wat mijn moeder niet weet” van Thérèse Major draait om een familiegeheim. Johnny’s moeder is in haar eigen ogen, en dus ook in die van Johnny, een halve Hongaarse. Daarom is het niet verwonderlijk dat zij, samen met vader, broer Daaf en Johnny, op vakantie gaat naar haar familie die in de buurt van het Hongaarse Balatonmeer woont.

Johnny vertelt in zijn smakelijke jongenstaal over al die vreemde dingen waar hij mee kennismaakt, vreemde gewoonten, vreemd eten en drinken, vreemd geloof. Intussen geniet hij uitbundig met zijn nichtje Juliska (die hij trouwens niet eens kan verstaan) van deze fascinerende vakantie, met lekker ploeteren (in het meer) en fijn computeren (in huis als het regent). Hij verbaast zich over zijn moeder, die in haar oude omgeving helemaal schijnt op te leven en die geniet van Hongaarse muziek, Hongaarse wijn en Hongaarse musea. Eigenlijk zou het vanzelfsprekend moeten zijn dat ze, tegen het eind van het verhaal, nog een weekje langer wil blijven.

Maar bij Johnny wekt dat voornemen gemengde gevoelens op. Hij heeft namelijk een onthutsende ontdekking gedaan. Op de „verboden zolder”, waar hij tóch stiekem een kijkje neemt, vindt hij in een grote koffer foto’s en andere paperassen waaruit een onverwacht geheim opduikt: de baby van de overleden tante Marishka, destijds getrouwd met een communist, is niet gestorven, zoals zijn moeder hem verteld had. Maar die ’overleden’ baby blijkt niemand anders te zijn dan Johnny’s moeder zelf.

Langzaam dringt het besef tot Johnny door dat hij de kleinzoon is van zo’n „totaal verkeerde” communist, die misschien wel mensen heeft vermoord of op de vlucht gejaagd, en dus niet van die vriendelijke demente oude man in Nederland die hij steeds voor zijn opa had gehouden.

Zou zijn moeder dat nu weten of niet? Het is dan ook schoorvoetend, bij wijze van spreken, dat hij met zijn vader terugrijdt naar Holland, met achterlating van zijn moeder en zijn broer Daaf, die als twee druppels water op die verfoeide communist lijkt.

Het verhaal heeft daarna, ook voor Johnny, een onverwacht einde.

De schrijfster zelf is half Hongaarse, half Drentse. Vandaar dat het boek zo authentiek overkomt in de sfeertekening, de karakterbeschrijving, en de mentaliteit van de Magyars naast die van de Nederlanders. Ofschoon er hier en daar een vleugje godsdienst in voorkomt -en niet alleen rooms-katholieke- is het boek ’neutraal’, zij het dat je op een enkele plaats op een bastaardvloek stuit.

Ongewenst talent
In ”Verfspatten” van Ellen Tijsinger heeft hoofdpersoon Rutger een conflict met zijn vader Bram. Die is boer en hij eist dat ook zijn zoon boer zal worden. Rutger heeft echter andere wensen: zijn hartstocht is tekenen en hij wil kunstenaar worden. Zijn vriendin Floor zegt: „Doe er wat mee, luister naar de stem van je hart. Je mag toch zeker zelf uitmaken wat je wilt. Laat je ouwelui maar kletsen en doe wat je zelf wilt. Het is jouw leven.” Maar vader Bram heeft er niets dan minachting voor en wil dat Rutger uit zijn „ivoren torentje” komt.

Daar komt bij dat het tussen Rutgers moeder Carla en Bram ook niet goed gaat. Dat is gekomen na de gekkekoeienziekte met die lege stallen. „Toen hadden ze nog troost gezocht bij elkaar. Nu maken ze alleen nog maar ruzie. Meestal over geld. Er komt nog zelden vlees op tafel, alleen als Bram een kip slacht die toch niet meer aan de leg is.”

Rutger krijgt steeds meer het idee dat híj de schuld is van het conflict tussen zijn ouders, omdat hij zijn vader niet wil opvolgen. Het conflict escaleert als Bram ontdekt dat Rutger naakttekeningen van Floor heeft gemaakt („wat maakt het nou uit of je een meisje met kleren aan tekent of een meisje in haar blootje”). Hij slaat zijn zoon keihard in zijn gezicht.

Carla pakt haar boeltje en vertrekt op staande voet, met medeneming van Rutger en de jonge tweeling. Ze gaan naar een vriendin in Amsterdam, maar daar voelt Rutger zich niet gelukkig zonder zijn vertrouwde omgeving en, nog erger, zonder Floor.

Hij spijbelt van school, gaat op de Dam zitten tekenen, heeft aanvallen van woede en verdriet. Uiteindelijk gaat het vaderloze gezinnetje terug naar zijn dorp, maar niet naar de boerderij.

Op school wint Rutger een belangrijke landelijke kunstprijs met een naaktschildering van Floor. Dan blijkt hem plotseling hoe anders Bram is geworden. Hij geeft zijn zoon als verzoenend gebaar een enorme schilderskist. „Hier, jongen”, zegt hij zacht. „Het wordt tijd dat jij alle mooie dingen op de boerderij komt schilderen.”

Vuurvliegjes
Merry Hanson ligt af en toe overhoop met onder anderen haar moeder, zo blijkt uit het vierde deel van Beverly Lewis’ serie ”Geheimen achter de zomerheuvels”: ”De nacht van de vuurvliegjes”. Ma verdenkt haar veertienjarige dochter ervan dat ze wil trouwen met Levi Zook. Daar heeft ze grote bezwaren tegen, want Levi is een amishjongen, en amish zijn diepgelovige mensen die alle luxe mijden en kiezen voor een eenvoudig en sober boerenleven. In die sfeer zou Merry bepaald niet passen.

Dat vindt Merry trouwens zelf ook. „Ik had een behoorlijk goede indruk gekregen van hun geloof en gewoonten, maar ik kon me niet voorstellen hoe hun eenvoud in míjn leven kon passen. Vooral nu, met die hitte. Ik zou flauwvallen in die lange Amish jurken en schorten.”

Ma hoeft zich dus eigenlijk niet bezorgd te maken. Toch ziet ze de contacten van haar dochter met die „rare” amish met lede ogen aan. Immers, Levi wil maar al te graag met Merry trouwen.

Merry komt veel bij de amishfamilie, speelt met de kleine Susie en vangt ’s avonds samen met haar vuurvliegjes. Ze heeft veel bewondering voor de oude, wat poëtische grootvader die een gedicht heeft geschreven over ”De nacht van de vuurvliegjes”. Op een rampzalige dag krijgt het leven van Merry én het amishgezin een plotselinge wending. Susie wordt door een auto overreden, ligt in coma in het ziekenhuis en wordt daar behandeld door Merry’s vader. Dat veroorzaakt een grote verandering in de onderlinge verhoudingen, waardoor moeder, Levi en dochter toch weer nader tot elkaar komen.

Titel: Het is een positief christelijk boek, hier en daar echter wat on-Nederlands zoetelijk, zoals al aan de romantische omslagtekening valt te zien.

Titel: