Dit was een „Washingtonmoment voor de geschiedenis.” Zo bestempelde de Amerikaanse omroep CNN het opmerkelijke optreden dinsdagavond van de bijna 81-jarige senator McCain. „Een ouder wordende leeuw die de Senaat probeert te redden, voor het land waarvan hij houdt.”

In een bijzondere, persoonlijke rede verweet McCain, oud-presidentskandidaat en gerespecteerd als held uit de Vietnamoorlog, zichzelf en zijn collega’s niets meer voor het Amerikaanse volk te doen. „Als een getergde profeet veroordeelde hij de stammenpolitiek waardoor de natie wordt geblokkeerd”, schreef The Washington Post.

Afgelopen week werd McCain geopereerd aan een bloedprop boven zijn linkeroog. Het bleek een gevolg te zijn van een kwaadaardige hersentumor, van hetzelfde type waaraan zijn politieke tegenstander en vriend, de Democratische senator Edward Kennedy, eerder is gestorven.

Het gaf McCains woorden een extra lading. Bovendien is hij, zo schreven de hoogleraren Bruce Peabody en Krista Jenkins al voor zijn toespraak, „die zeldzame, zo niet unieke held van beide partijen.”

Die beide partijen kregen van hem een klap in het gezicht. Hard en zuiver.

Niets bereikt

Het gaat in de Senaat niet meer om het bewaken van goede politieke besluitvorming, stelde McCain. Het partijbelang gaat boven alles. Wetgeving wordt erdoor gejast zonder medewerking van de oppositie – en die gedraagt zich net zo.

Alles staat in het licht van weer een politieke overwinning op de tegenstanders. „Onze debatten van tegenwoordig – ze zijn meer partijgericht, meer een stammencultuur dan in welke andere tijd die ik me kan herinneren. En ze zijn de laatste tijd bepaald niet belast met grootsheid.”

Het effect daarvan? McCain was snel klaar met wat er dit jaar is bereikt. „We krijgen niets meer voor elkaar. Het enige wat we echt hebben bereikt, is dat we de benoeming van Neil Gorsuch in het hooggerechtshof hebben bekrachtigd.”

Ook president Donald Trump, die van de Republikeinen onvoorwaardelijke steun eist, kreeg ervan langs. „We zijn een belangrijke controle van de uitvoerende macht. En of we nu wel of niet van dezelfde partij zijn, we zijn niet de ondergeschikten van de president. We zijn zijn gelijken.”

Terecht

Er werd geapplaudisseerd in de vergaderzaal van de Amerikaanse Senaat, door Republikeinen en Democraten, ondanks de politieke bloedneus die McCain hun had bezorgd. Maar of het verschil zal maken? President Trump trok er zich in ieder geval al niets van aan toen hij op Twitter hard uithaalde naar de Republikeinse senator Lisa Murkowski, die tegen het afschaffen van Obamacare had gestemd.

„McCain heeft een robuuste eerlijkheid laten zien die eruit springt in de akelige sfeer van desinformatie, propaganda, spindoctors en regelrechte leugens die nu overheerst”, oordeelde The Washington Post in een hoofdredactioneel commentaar.

Een democratie gaat volgens McCain vaak „stapje voor stapje, soms maar doormodderend om problemen stukje bij beetje op te lossen. Dat is niet erg roemrijk of opwindend. Het voelt niet als een politieke triomf. Maar het is meestal het beste wat we van onze vorm van regeren kunnen verwachten. Vergeleken met het onrecht en de wreedheden die autocratische regeringen begaan, is dat een geweldige prestatie.”

Alle senatoren waren in de zaal toen McCain hun voorhield wat dit dienen van het land betekent. Hier werd inderdaad een stukje politieke geschiedenis geschreven. En heel Amerika zal een prijs betalen als de Senaat dat negeert.