In 1997 verscheen de eerste editie van de Nieuwe Kaart: een grote poster met daarop ingetekend alle plannen voor de aanleg van nieuwe woonwijken, wegen, natuurgebieden en bedrijventerreinen. Voor het eerst was er een overzicht van Nederland in de toekomst. De geplande toekomst, want lang niet alle plannen werden of worden werkelijkheid.

Ambtenaren van provincies, projectontwikkelaars en medewerkers van milieu- en natuurorganisaties bestudeerden de kaart met interesse. Wat te doen? Waar wordt het groene landschap bedreigd? Waar liggen nog mogelijkheden voor nieuwe stadsuitbreidingen? Het waren vragen waar de Nieuwe Kaart een redelijk goed inzicht in gaf.

Sinds 1997 zijn er veel plannen bijgekomen en hebben de medewerkers van de stichting De Nieuwe Kaart van Nederland niet stilgezeten. Zij wisten dankzij de medewerking van tal van organisaties ruim 2000 plannen aan de kaart toe te voegen. Vooral ’groene’ plannen -zo’n 1300- over de mogelijke aanleg van bos- en natuurgebieden. Verder tekenden zij tal van plannen van waterschappen in (100) en plannen voor herinrichting van stedelijk gebied (549) en nieuwe provinciale streekplannen (20).

De Nieuwe Kaart gaat per 7 maart ook digitaal. Vanaf die datum is het voor elke Nederlander mogelijk om op www.nieuwekaart.nl te zien welke plannen gemeenten, provincies, waterschappen en de ministeries van VROM en Verkeer en Waterstaat hebben voor de periode 2005-2010 - en soms zelfs tot 2030. „Wij verwachten dat de Nieuwe Kaart zo een enorme democratiseringskracht voor de ruimtelijke ordening van Nederland wordt”, aldus J. Schrijnen, voorzitter van de stichting De Nieuwe Kaart gisteren.

Het digitaliseren van de Nieuwe Kaart was een tijdrovende klus. Veel plannen werden ’gewoon’ op papier aangeleverd. De medewerkers hebben ze vervolgens moeten omzetten en in een enorm GIS-bestand verwerkt. In de toekomst hopen zij meer plannen digitaal aangeleverd te krijgen. Er is een regeling in de maak die gemeenten verplicht hun bestemmingsplannen ook digitaal beschikbaar te hebben. Dat is een onderdeel van het project DURP - Digitaal Uitwisselbare Ruimtelijke Plannen.

Wie straks op de digitale Nieuwe Kaart rondzwerft, kan zelf kiezen wat er op het scherm moet verschijnen. Zo kan een bouwer van bedrijfshallen alle geplande bedrijventerreinen in zijn regio tevoorschijn toveren. Een milieuorganisatie kan zoeken naar gebieden waar zowel claims liggen voor woningbouw als voor natuur of water. En een burger die een nieuw huis aan de rand van de stad wil kopen kan zien of hij wel vrij uitzicht houdt in de toekomst.

Zo geeft de Nieuwe Kaart op tal van onderwerpen inzicht in de digitale toekomst van Nederland. Opvallend vinden de samenstellers de verschuiving die zich volgens de plannen kan gaan voordoen in het groene gebied. Als alle plannen voor stadsuitbreiding worden uitgevoerd, verdwijnt daardoor circa 90.000 hectare groene ruimte. Tegelijkertijd wil heel Nederland het bos in. Alle plannen voor bos- en natuurgebied samen omvatten namelijk 200.000 hectare, oftewel ruim vier Noordoostpolders. Een toename van 40 procent. Kloppen deze voorlopige cijfers dan zal 7 procent van de landbouwgebieden van functie moeten veranderen. Of het zover komt, is de vraag. Het blijven plannen. Het verwerven van landbouwgrond is duur en verloopt moeilijk.

De Nieuwe Kaart verschijnt volgende week, doch dat moet volgens voorzitter Schrijnen nog maar het begin zijn. Hij wil dat de kaart in de toekomst permanent wordt bijgehouden. „Als het ministerie de ruimtelijke ordening serieus neemt, moeten ze het project overnemen. De kaart moet net als de topografische kaarten van Nederland steeds worden bijgewerkt.” Schrijnen heeft goede hoop dat minister Pronk op 7 maart zegt dat hij het project financieel gaat steunen.

De Nieuwe Kaart is het ook waard, vindt projectleider J. Kadijk. De kaart -die overigens ook weer als poster verschijnt- zorgt er immers voor dat ruimtelijke plannen veel toegankelijker zijn voor belanghebbenden. „De digitale Nieuwe Kaart is een sterk democratisch communicatiemiddel.” „Bovendien stimuleert de kaart de regionale afstemming tussen gemeenten en provincies.”

De nieuwe versie is verder een belangrijk naslagwerk voor overheden, evenals voor stedenbouwkundigen. „Stel je eens voor dat we over 25 jaar nog bestaan en alle plannen digitaal blijven opgeslagen, dan hebben we een fantastisch overzicht van de planvormingsgeschiedenis van Nederland”, aldus een enthousiaste Schrijnen.