Geld is gevaarlijk spul. Tegen de verleiding van het geld zijn slechts weinig mensen opgewassen. En dat ongeacht of ze arm of rijk zijn, of ze een fors inkomen hebben of maar weinig verdienen.Recent beklaagden ambtenaren van het departement van Onderwijs zich over het graaigedrag van de ambtelijke top. Eerder kwam een aantal Nederlandse europarlementariërs in opspraak over de manier waarop ze met allerlei vergoedingen zouden omgaan.

Nu geldt uiteraard ook hier dat niet alle beschuldigingen op waarheid berusten. Mensen kunnen wel wat roepen en je kunt wel bepaalde vermoedens hebben, maar het moet allemaal ook nog bewezen worden. Al blijft het voor een politicus altijd een vervelende zaak wanneer hij slechts bij gebrek aan bewijs wordt vrijgesproken.

Ten aanzien van de ambtelijke top op het departement van Onderwijs geldt echter dat de Algemene Rekenkamer al eerder heeft geconstateerd dat daar het een en ander fout zit met salarissen, declaraties en toeslagen. Onderwijs staat daarin niet alleen. Ook op andere departementen, zoals Justitie, zijn de zaken niet op orde.

Dat betekent nog niet automatisch dat ambtenaren gefraudeerd hebben, maar als de dingen onvoldoende geregeld zijn en niet duidelijk vastliggen, dan is de stap naar fraude niet groot meer. Gemakkelijk ontstaat er dan een situatie waarin iedereen er belang bij heeft dat het zo blijft. Men profiteert er immers allemaal van.

Zoiets kan zich aan de onderkant van een hiërarchisch apparaat voordoen, maar ook aan de top. In het eerste geval is het de taak van de hoger geplaatsten om in te grijpen. In het tweede geval vormen zij zelf het probleem. Dan worden we geconfronteerd met de pijnlijke vraag: Wie bewaakt de bewakers?

In reactie op de beschuldigingen verklaarde minister Van der Hoeven van Onderwijs dat zij onaangenaam verrast was. Zij vond het betreurenswaardig dat de klagers zich niet eerst bij haar gemeld hadden.

Wat dat laatste betreft geldt inderdaad dat anonieme klachten nooit sterk overkomen. Maar terwijl sociale diensten vroeger anonieme beschuldigingen van sociale fraude terzijde legden, wordt daar nu wel degelijk gebruik van gemaakt. Ze kunnen waardevolle informatie bevatten en mensen kunnen een geldige reden hebben om anoniem te blijven.

In de ambtelijke wereld moet men zeker beducht zijn voor de gefrustreerde ambtenaar die een promotie is misgelopen en nu via allerlei circuits negatieve verhalen rondstrooit. Maar mensen kunnen ook met reden beducht zijn voor de repercussies die het kan hebben wanneer zij de vuile was buiten hangen. Niet iedere ambtenaar heeft gemakkelijk toegang tot de minister. Wellicht had men reden te veronderstellen dat Van der Hoeven partij zou kiezen voor de ambtelijke top.

Een extra probleem voor de minister is dat zij en haar departement ook op andere punten onder vuur liggen. Zo is er het gesjoemel van de hbo-opleidingen met fictieve studenten. Ook de hogeschool waarvan de minister voorheen bestuurslid was, heeft zich daaraan schuldig gemaakt. Vandaar de roep om een extern onderzoek. Dat lijkt inderdaad het verstandigste.