Als Ankara geplande grondwetswijzigingen om president Erdogan meer macht te geven ongewijzigd doorvoert, is het tijd de kandidatuur te beëindigen, vindt het parlement. De honderden miljoenen die Turkije jaarlijks krijgt om zich voor te bereiden op toetreding, zouden dan moeten worden besteed aan de Turken die wel geloven in Europese waarden, aldus Europarlementariër en Turkije-rapporteur Kati Piri (PvdA).

De rechtsstaat en persvrijheid in Turkije liggen zwaar onder vuur sinds de couppoging van vorig jaar en de daaropvolgende noodtoestand. Duizenden critici van het regime zijn opgesloten of ontslagen. Het parlement wil wel blijven samenwerken, bijvoorbeeld door de douane-unie met Turkije uit te breiden.

Hoewel de gesprekken de facto al een tijd stilliggen, willen de Europese Commissie en de EU-lidstaten de onderhandelingen niet officieel stoppen. Zij vrezen dat Turkije de vluchtelingendeal opzegt.

Piri stelt dat de EU-leiders Erdogans autoritaire gedrag voeden door zich niet krachtig uit te spreken tegen zijn beleid. Haar collega Marietje Schaake (D66) vindt dat zij „zwijgen over de grote problemen”. De rechtsstaat en mensenrechten moeten wat haar betreft de kern worden van de toekomstige EU-Turkije-relatie.

Van Europarlementariër Esther de Lange (CDA) mogen de onderhandelingen direct worden gestaakt. Als reden voert zij onder meer aan dat Turkije „christenen systematisch lijkt weg te pesten met confiscaties van kerken”.

Het Europees Parlement riep vorig jaar al op tot het bevriezen van de onderhandelingen tot het respect voor mensenrechten en democratie is hersteld. De oproepen zijn overigens niet bindend.

De Turkse minister Ömer Çelik (Europese Zaken) vindt dat de opstelling van het parlement de relaties „saboteert”. Hij sprak in een reactie van een politiek besluit dat zijn regering als ongeldig beschouwt.