Dat blijkt uit een rapport dat is opgesteld door Unctad, de VN-organisatie voor handel en ontwikkeling. Het is volgens de opstellers voor het eerst dat heel concreet is gekeken naar de relatie tussen handel en armoede in de minst ontwikkelde landen.

De uitkomst van het rapport kan opnieuw voedsel geven aan een bredere discussie over het wegnemen van handelsbelemmeringen. Organisaties zoals de Wereldbank hameren erop dat een vrijere wereldhandel voor miljoenen mensen de sleutel kan zijn voor een beter bestaan. Het onderwerp staat ook centraal in de besprekingen in het kader van de zogeheten Doha-ronde, die ertoe moet leiden dat handelsbelemmeringen verdwijnen.

Het Unctad-rapport stelt dat de armste landen er vaak een opener handelsregime op nahouden dan rijke landen. Algemeen wordt vaak aangenomen dat zo’n regime op termijn zijn vruchten afwerpt in de vorm van een groeiende economie.

De onderzoekers zijn echter tot de conclusie gekomen dat die vlieger niet opgaat. De landen die er in de jaren negentig het meest op vooruitgingen gooiden hun grenzen niet in één keer open, maar deden dat juist geleidelijk. Van de vijftig armste landen waren er slechts drie waar de consumptie per hoofd van de bevolking toenam: Bangladesh, Guinea en Uganda.

De onderzoekers stellen dat een reeks van factoren, zoals burgeroorlogen en het gebrek aan investeringen, een verdere ontwikkeling toch in de weg kan staan. Een ander probleem is dat veel landen die hun grenzen openden na verloop van tijd minder ontwikkelingshulp kregen, terwijl ze met grote tekorten of schulden bleven zitten. Zonder hulp van het Westen komen ze daar niet van af.

Bovendien is een toenemende export vaak beperkt tot slechts een bepaalde sector, die maar een onderdeel vormt van de totale economie en vaak losstaat van de rest. Veel mensen die in andere sectoren werkzaam zijn, profiteren daar niet van.

Het armoedeprobleem kwam deze week ook aan de orde op een conferentie in de Chinese stad Sjanghai. Tijdens die bijeenkomst erkende ook de Wereldbank dat het wegnemen van handelsbelemmeringen alleen niet de oplossing is. Een kant-en-klare oplossing die op alle landen kan worden losgelaten bestaat niet, stelden de deelnemers. Elk land vraagt om een eigen aanpak. Op dit moment leven meer dan 1 miljard mensen in grote armoede. Ze moeten zien rond te komen van minder dan een dollar per dag.