Felle zonnestralen vallen door de hoge ramen van de Maartenskerk in het Zeeuwse Sint Maartensdijk naar binnen. De honderden glas-in-loodraampjes breken het licht. Op de vloer en op de muur ontstaat een schoon lijnenspel. In combinatie met de oude, rode kerkbank met historische Bijbels op de leesplank, ontstaat zo een schilderachtig beeld. Kerkinterieurschilder Henk Helmantel zou zich er kunnen uitleven.

De muren van de hersteld hervormde kerk zijn helder wit. Geen smetje te zien. Dat is het resultaat van de restauratiebeurt die de Maartenskerk de afgelopen maanden onderging. „Op veel plaatsen liet het stucwerk los. Een gevolg van vocht en zout in de buitenmuren”, zegt kerkvoogd Erwin Lindhout. Het pleisterwerk is daarom gerepareerd en de muren kregen een nieuwe witte verflaag.

Dat is slechts een van de onderdelen van de renovatie, vertellen Lindhout en president-kerkvoogd Flip Hartog. In de buitenmuren zijn veel verpulverde stenen vervangen. Tevens zijn grote delen van de gevel opnieuw gevoegd „Dat was op sommige plekken hard nodig om het vocht buiten te houden.”

Een deel van het dak van de historische Maartenskerk kreeg nieuwe leien. Tijdens die werkzaamheden ontdekte het renovatieteam dat er ook een probleem bij de goten zat. Lindhout: „Dat was een tegenvaller. Al de goten rondom de kerk moesten worden vervangen. Bij de restauratie in de jaren zestig is eikenhout gebruikt voor de gootbakken. Eikenhout geeft echter looizuur af en dat tast lood aan. Voor het oog zagen de goten er goed uit, maar vanaf onderen waren ze helemaal aangetast. Poreus.” Als gevolg van deze ingreep moest er worden afgezien van vervanging van het voegwerk in de vloeren en in de onderste 2 meter van de buitenmuren. De kerkvoogden hopen geld te vinden om dat deel alsnog later af te ronden.

Toen de steigers rond de Maartenskerk stonden zijn ook honderden kleine ruitjes in de hoge spitsboogramen vervangen. Hartog: „Verschillende daarvan waren gebarsten. Er vliegt weleens wat tegen de ramen.”

De hersteld hervormde gemeente kon tijdens de werkzaamheden blijven kerken in de Maartenskerk. Lindhout: „De steigers stonden helemaal ingepakt in plastic. Zo kon het stof van de werkzaamheden niet in de kerk komen.” Hartog vult aan: „En er was sprake van onderdruk, zodat stof zich niet richting kerk bewoog. Het orgel hebben we voor de zekerheid wel helemaal ingepakt, want als daar stof in komt, is het heel moeilijk en duur om dat weer te verwijderen.”

De renovatie heeft in totaal 380.000 euro gekost. Lindhout: „Door de provincie Zeeland wordt ongeveer 200.000 euro bijgedragen. Als gemeente hebben we acties gevoerd voor het resterende bedrag. Ook bedrijven en fondsen hebben een bijdrage geleverd.”

Kerkbeheerders die voor een vergelijkbare operatie staan, adviseren Hartog en Lindhout –zelf architect– om deskundigheid in huis te halen. „We hebben veel gehad aan de adviezen van de restauratiearchitect De Steunbeer uit Zierikzee. Zo iemand heb je echt nodig. Het voorkomt dat je verkeerde materialen kiest. En het aannemersbedrijf, Cauwenborgh uit Bergen op Zoom, is ook gespecialiseerd in de restauratie van monumenten.”

De twee raden beheerders van monumentale kerken verder aan het onderhoud niet te laten versloffen. „Op lange termijn is dat alleen maar duurder.”

Het kerkbestuur gebruikte de onderhoudsbeurt ook om hier en daar verfwerk te laten verrichten. Hartog: „En de verlichting in de zijbeuken van de kerk is vervangen door ledverlichting. Op termijn willen we ook de kroonluchters van ledlampen voorzien.”

Hoog in de toren slaat de klok het hele uur. Sint Maartensdijk is weer bij de tijd, net als de dorpskerk.

Officiële afsluiting en openstelling

Deze weken is de gemeente Tholen nog druk om het muurtje rond de tuin van de driebeukige Maartenskerk opnieuw op te metselen. Zaterdag 8 juli sluit de hersteld hervormde gemeente de renovatie officieel af. Die middag om 14.30 uur is er een bijeenkomst. Dan zal onder anderen de plaatselijke predikant, ds. N. den Ouden, het woord voeren. Vanaf 16.00 uur is de kerk te bezichtigen. In het naastgelegen verenigingsgebouw Calvijn wordt een drankje geserveerd.

Alle betrokkenen worden ook bedankt door middel van een groot spandoek aan de gevel van het kantoor van de Rabobank op de Markt.