Het aantal zelfdodingen neemt al enkele jaren toe, zo blijkt uit de cijfers van het bureau. Gerelateerd aan de bevolkingsopbouw is er sprake van stabilisatie en overleden vorig jaar, evenals begin jaren negentig, per 100.000 Nederlanders ruim 11 personen door suïcide. In Nederland overlijden tweemaal zo veel mannen als vrouwen door zelfdoding, meldt het CBS verder. In 2016 waren dit 1279 mannen en 615 vrouwen. Onder de mensen die de hand aan zichzelf sloegen, waren 48 jongeren onder de 20 jaar; evenveel als vorig jaar.

Leeftijdsgroep

Het risico op zelfdoding verschilt volgens de CBS-gegevens per leeftijdsgroep. Van de inwoners tussen de 10 en de 40 jaar overleed een kwart door suïcide (463 van de 2031). Bij mensen van 40 tot 60 jaar is zelfdoding na kanker en hart- en vaatziekten de meest voorkomende doodsoorzaak. Vanaf 60 jaar krijgen de natuurlijke doodsoorzaken de overhand en neemt bij toenemende leeftijd de relatieve sterfte door zelfdoding steeds verder af.

Daartegenover staat dat vooral bij mensen van 60 jaar of ouder zelfmoord steeds vaker voorkomt. In deze leeftijdsgroep nam het aantal zelfdodingen toe; van 383 in 2000 en 433 in 2010 tot 647 vorig jaar. „Van alle mensen die zelfmoord plegen, is een derde 60 jaar of ouder”, aldus CBS-onderzoeker prof. dr. J. Latten woensdag in een toelichting.

Latten benadrukt geen harde uitspraken te kunnen doen over de achterliggende oorzaken van de stijging bij ouderen. Wel vermoedt hij dat de stijging structureel is. „Verlieservaringen vergroten het risico op suïcide. Daarbij valt te denken aan partnerverlies, het wegvallen van werk of sociale contacten of het achteruitgaan van de gezondheid. Dergelijke zaken treffen vooral ouderen.”

Demografen duiden ouderen weleens als mensen in de extractiefase, weet Latten. „Die fase staat tegenover de expansiefase, waarin doorgaans vooral jongvolwassen verkeren. Sommige reclameboodschappen stellen oud worden voor als iets wat vooral gezellig en leuk is, maar niet elke oudere zal dat zo ervaren. Zeker niet als hij of zij met ziekte of eenzaamheid te kampen heeft.”

De huidige generatie 60-plussers verschilt bovendien met die van pakweg vijftien jaar geleden, vervolgt Latten. „Religieuze bedenkingen en bezwaren rond zelfdoding zijn minder belangrijk geworden. Ouderen zien wel of geen suïcide vaker als iets waarover ze zelf beslissen. Het is bovendien gemakkelijker geworden om zelfdodingsmiddelen, zoals pillen, via internet te bestellen. Daar komt nog bij dat de internetvaardigheden van de huidige generatie 60-plussers groter zijn geworden. Veel ouderen die nu uittreden uit het arbeidsproces hebben in de laatste jaren van hun werkzame leven geleerd met internet om te gaan.”

Debat

Latten wijst ook op de politiek-maatschappelijke debatten over hulp bij zelfdoding aan levensmoede ouderen. „Het heft in eigen hand nemen is een optie waar tegenwoordig opener over wordt gesproken dan vroeger. Ik kan me voorstellen dat niet alle ouderen dat debat zomaar aan zich voorbij laten gaan. Integendeel, door die debatten zouden ouderen er bewust van kunnen raken dat zelfdoding een optie is. Alles overziend, denk ik dat er sprake is van een mix.”

Minister Schippers van Volksgezondheid stelde in 2015 3,2 miljoen euro beschikbaar voor een vierjarig onderzoek naar het voorkomen van zelfdoding. „Het taboe moet af van zelfdoding”, zei ze bij de bekendmaking van dat bedrag. „Veel mensen denken dat praten over zelfdoding betekent dat je iemand misschien wel over het randje duwt. Terwijl erover praten juist levens kan redden.”