De zogenoemde participatieverklaring vormt een onderdeel van het inburgeringsexamen, waarbij de migrant onder meer op de hoogte wordt gebracht van de Nederlandse kernwaarden en spelregels. Bij de nieuwkomers gaat het om asielzoekers, maar ook om migranten die naar ons land komen voor gezinsvorming of gezinshereniging.

Inburgeringsplichtigen die verwijtbaar weigeren de verklaring te ondertekenen, kunnen een boete van maximaal 340 euro krijgen. De boete kan worden herhaald. Degenen die daardoor niet voldoen aan het gehele inburgeringsexamen krijgen geen permanente verblijfsvergunning en ook niet het Nederlanderschap.

Met de participatieverklaring maken nieuwkomers kennis met de ononderhandelbare rechten en plichten en de fundamentele waarden van de Nederlandse samenleving, benadrukt minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken). „Voor ons zijn deze spelregels vanzelfsprekend, voor nieuwkomers vaak niet. Het is daarom belangrijk dat we hier vanaf de eerste dag heel duidelijk over zijn.”’