Vlammen slaan uit de 24 verdiepingen hoge Grenfell Tower in het westen van Londen. Van onder tot boven. De brand, ontstaan op de tweede verdieping, zet in korte tijd de hele flat met 120 appartementen in lichterlaaie. De brandweer kon niet voorkomen dat het gehele pand uitbrandde.

De grote vraag is hoe dit drama zich heeft kunnen voltrekken. „Brand kan iedereen overkomen”, reageert Ben Ale, emeritus hoogleraar aan de TU Delft. „Door koken, door een sigaret. De kunst is om in een flat de brand niet te laten doorslaan naar andere woningen. Als de brandveiligheidsvoorschriften zijn opgevolgd, is het totaal afbranden van een flat niet nodig.”

De muren van de flatwoningen moeten dusdanig brandwerend zijn dat ze een vuurhaard een halfuur tot een uur moeten kunnen tegenhouden. „De brandweer moet een brandje al tien keer hebben kunnen blussen voordat deze doorslaat naar een volgend compartiment.”

De flat heeft recent een renovatie ondergaan. Ale sluit niet uit dat er brandwerende voorzieningen niet zijn teruggebracht of dat er gaten tussen de compartimenten of schachten tussen verdiepingsvloeren zijn aangebracht. Als dergelijke verbindingen niet goed zijn afgesloten, kan dat een oorzaak van de brand zijn.

Bewoners hebben eerder geklaagd over de brandveiligheid in hun flat. Een actiegroep heeft de deelgemeente Kensington/Chelsea, eigenaar en verhuurder van de flat, in maart nog beschuldigd van „criminele nalatigheid” als het om brandveiligheid gaat. Tevergeefs, zegt de groep. De flat werd vorig jaar nog gerenoveerd. Daarbij zouden onder andere nieuwe gevelbekleding en isolatie zijn aangebracht.

Niet speculeren

Brandveiligheidsspecialist Ale wil niet speculeren over de oorzaak van de brand. „Zo’n brand hoort niet te kunnen. Ik ben daarom benieuwd naar de oorzaak. We moeten echter het onderzoek afwachten.” Hij verwacht dat vier instanties in Engeland onderzoek doen naar de zaak, waaronder de Health and Safety Executive (HSE) en de brandweer.

Mochten de voorschriften niet zijn opgevolgd, dan start het openbaar ministerie een justitieel onderzoek. „De brand is dan niet alleen tragisch, maar ook crimineel.” Hij wijst erop dat dergelijke flatgebouwen niet door amateurs worden gebouwd. „Dit is technologie voor gevorderden.” Regels voor de brandveiligheid zijn in Engeland erg streng, ook in vergelijking met Nederland.

Ale was als directeur onderzoeksafdeling brandveiligheid van het voormalig Nederlands Instituut voor Brandweer en Rampenbestrijding (Nibra) betrokken bij het opstellen van brandveiligheidsvoorschriften in gebouwen van meer dan 70 meter.

Een verwoestend incident zoals de uitslaande flatbrand in Londen is volgens Ale voor de brandweer in Nederland „altijd” aanleiding om alle brandvoorschriften opnieuw tegen het licht te houden. „Het is mogelijk dat we iets over het hoofd zien. De brandweer leert altijd van dergelijke incidenten. We moeten ervoor openstaan om van fouten te leren.”

Dramatisch

De dramatische brand in Londen kan zich „in theorie” ook in Nederland voordoen, zegt Ale, eigenaar van adviesbureau BenAle Risk Management Advice in Delft. „Overal ter wereld doen zich dergelijke branden voor, en ons land telt ook exemplaren van deze hoogbouw.”

Flatbewoners in Nederland hoeven zich volgens hem echter niet direct zorgen te maken over de veiligheid in hun flat. „Bewoners mogen er in Nederland van uitgaan dat de brandweer er bovenop zit. De brandweer is hier heel fel op.”