Niet zo heel veel vmbo’ers doen nog examen in dit vak. „Geschiedenis zit in de hoek waar de klappen vallen”, zegt docent M. de Visser als hij buiten de examenzaal van het Calvijncollege van de ene naar de andere leerling wandelt om naar hun bevindingen te informeren. „Het is in geen enkel profiel verplicht en daarom wordt het op sommige scholen niet eens meer geëxamineerd. Wij kunnen dat gelukkig nog wel doen; geschiedenis is zo met onze identiteit verbonden dat het jammer zou zijn als bijna niemand het meer volgde.”

Wat de vmbo’ers dinsdag aan vragen onder hun neus kregen, was niet erg moeilijk, vindt Frank Lamme. „Alleen de vraag naar de economische reden voor de anti-Amerikaanse houding van nogal wat Nederlanders was lastiger.” Een „weggevertje” vindt De Visser de vraag waar het IJzeren Gordijn ’hing’. „Dat kon je zo zien: waar Duitsland doormidden was”, beaamt Frank. Noordelijker, bij Scandinavië, was de grens moeilijker aan te geven, vinden anderen echter. Het IJzeren Gordijn en de Koude Oorlog vormen een onderwerp dat vooral de jongens goed ligt, ook al hebben ze die tijd niet meer bewust meegemaakt, constateert De Visser.

Ervaringsdeskundigen zijn de leerlingen ook niet met kinderarbeid, maar ook dat onderwerp interesseert hen, zegt zijn collega T. van Middelkoop. Tussen de „leuke, creatieve vragen” in het havo-examen zat een gedichtje waarin een Belgisch jongetje dat in een fabriek gebroken draden in elkaar moet draaien, klaagt over zijn vermoeidheid. Uiteindelijk komt hij om doordat hij in een machine getrokken wordt: „Bloed verft riemen en draden rood.” „Luguber, maar het spreekt de leerlingen wel aan”, zegt Van Middelkoop. „De vragen over krakers waren opvallend. Daar waren de leerlingen niet op voorbereid, want dat onderwerp kwam in de examenbundel nauwelijks voor.”

Positief vindt hij dat er redelijk wat herkenbare feiten werden gevraagd. Maar er was ook een „gecompliceerde stelopdracht met een woud van constructies.” Corina en Elvira vonden de opdracht echter niet moeilijk. „De lastige vragen zaten meer in het eerste deel van het examen.” „De tentamens waren moeilijker”, vindt een ander. Chauvinistisch: „Maar dat komt natuurlijk omdat ze hier op school waren opgesteld. Ons niveau ligt nu eenmaal hoog.”

De havo’ers waren dinsdag vroegtijdig klaar met hun geschiedenisexamen, ook al liep er een leraar rond „met ontzettende piepschoenen.” De vwo’ers hadden hun tijd echter hard nodig. „Veertig procent zat nog te pennen toen ze moesten stoppen”, zag docent drs. L. A. Niewenhuijse. „De laatste jaren is het een trend dat het examen erg lang is.”

Na afloop klinken opgewonden verhalen over „je blauw pennen” en „twaalf kantjes vol.” Marlies Goedbloed, Willeke de Meulmeester en Nienke de Visser voelden zich vooral aangesproken door de opgaven over Nederlandse gezagsdragers. „Dat was echt leuk om te leren. Katoen en samenleving in Engeland, het andere onderwerp, was veel saaier.” Marlies verwachtte een stelopdracht over feminisme. In plaats daarvan werd een opstel gevraagd over de plaats van omroep Veronica in de drastische veranderingen die zich vanaf de jaren ’60 in de Nederlandse samenleving voordeden. „Maar het viel allemaal erg mee.”

Niewenhuijse noemt het examen evenwichtig en van een goed niveau. De vwo’ers moesten een krantenartikel opstellen. „De aanwijzingen hoe ze daaraan moesten beginnen, vond ik nogal vaag. En dat gold ook voor sommige vragen: Noem enkele… Ja, hoeveel zijn dat er dan? En als je een standpunt van KVP, ARP en PvdA moet weergeven, moet je dat dan voor die partijen gezamenlijk of afzonderlijk doen? Die opgaven hadden duidelijker moeten zijn.”

Zonnig weer of niet, ’s middags liggen er weer keurige setjes opgaven te wachten en daalt de stilte weer over de enorme gymzaal. In verschillende leerwegen van het vmbo is het onderdeel leesvaardigheid van het vak Nederlands aan de beurt. Joke Duinkerke heeft er weinig moeite mee. „Je kon er weinig aan voorbereiden. We hadden in de les wel vaak geoefend.” Jannetta Lukasse vond het lastiger. Na afloop: „Het ging over computers. Daar heb ik totaal geen belangstelling voor, dus al die termen zeiden me niets.”

Havo en vwo gaan exact. Opgeluchte gezichten bij de havisten na afloop van het examen natuurkunde. „Dit had ik echt veel moeilijker verwacht. Als de opstellers ervan hadden willen klieren, hadden ze het veel moeilijker kunnen maken.” En toch was het duidelijk moeilijker dan vorig jaar, zegt leraar drs. A. Moerdijk. „Dat hadden de examenmakers ook aangekondigd.” Het was niet alleen moeilijker, maar ook heel anders. „Andere contexten. Vooral die in natuurkunde 2 zijn een beetje raar. Vreemd is dat er niets over vervoer in zit, terwijl er overdadig veel vragen over het menselijk lichaam zijn. Nogal wat contexten staan ver bij de realiteit vandaan.”

Realistisch vindt Moerdijk wel de eerste opdracht, over een broodrooster. „Maar daar staan al direct twee verwarrende opgaven bij. Dat is niet bemoedigend als je net aan een examen begint.”

De vwo’ers worden bevraagd op hun wiskundig inzicht. Op B1- of (een tandje hoger) B1,2-niveau. Veel vwo’ers zitten hun tijd weer helemaal uit. Om 16.29 uur gaat er in een tas in de kleedkamers een mobieltje. Meelevend telefoontje van thuis? Een minuut te vroeg. Niemand neemt op.

Hanja Allemekinders kon met B1 wel uit de voeten, maar voor twee van haar klasgenotes was B1,2 een zware kluif. „’k Snapte er niks van.” Anton van de Woestijne is optimistischer: „Het was makkelijker dan de toets.” Het redeneren en bewijzen van wiskunde B1,2 ligt jongens beter, constateert docent I. Deurloo. „Er zijn ook niet veel meisjes die dit kiezen.”

Beide examens waren goed te doen, denkt Deurloo. „B1 leek me iets eenvoudiger dan vorig jaar. Twee jaar geleden was het zo makkelijk, dat ze vorig jaar doorschoten naar de andere kant.”