Voor de relatie tussen Europa en de VS is geen alternatief
Storm is er altijd wel ergens op de Atlantische Oceaan tussen Europa en de Verenigde Staten. Maar de windkracht lijkt onder president Trump echt wel een stukje hoger. Deze man jaagt zelfs trouwe vrienden van Amerika tegen zich in het harnas.
De afgelopen week bleek dat zowel de Britse premier May als de Duitse bondskanselier Merkel zich ongemakkelijk voelde met het optreden van de Amerikaanse president. Dat leidde bij Merkel tot de verzuchting dat Europa zich erop moet richten meer op eigen benen te staan. Zulke dingen werden voorheen wel gezegd door linkse politici die sowieso reserves hebben tegenover Amerika, maar van iemand als Merkel was dit nooit zo duidelijk gehoord.
In de trans-Atlantische relatie –zoals de betrekkingen tussen Europa en Amerika worden genoemd– is altijd wel wat aan de hand. President George W. Bush stuitte rond de Irakoorlog op openlijke tegenwerking van Duitsland en Frankrijk. En president Obama was dan wel juichend binnengehaald in Europa, maar zodra hij Nederland vroeg de missie in Afghanistan te verlengen, liet de PvdA in 2010 het kabinet vallen.
Daarom zijn er doorlopend deskundigen die zeggen dat de wereldorde die Europa en de VS na 1945 hebben opgebouwd, vanaf nu echt niet meer functioneert. Maar per saldo verandert er weinig.
Dat wil echter niet zeggen dat er nooit iets kán veranderen. Bush en Obama waren er in elk geval nog op gericht samen met de Europeanen tot actie te komen. Zij investeerden in hun relaties met Europese leiders.
Dat streven naar een gezamenlijke koers ontbreekt nu volledig. Integendeel, Trump is uit op confrontatie. Hij feliciteert de Duitse auto-industrie niet met haar grote export naar de VS, maar hij scheldt op haar. Vermoedelijk trekt Trump de handtekening onder het klimaatakkoord van Parijs in, ook al staan veel Amerikanen juist achter dit verdrag, al is het maar om de luchtvervuiling terug te dringen.
Even leek het erop dat hij bij de NAVO succesvol was. Voor het eerst sinds jaren realiseerden Europese lidstaten zich dat ze meer geld aan defensie moeten gaan besteden om de Amerikanen te vriend te houden. Maar wie had gehoopt bij de NAVO-top vorige week een enigszins tevreden president aan te treffen, kreeg een bittere teleurstelling.
De commentator van The New York Times vroeg zich deze week af wat president Trump toch bezielt om „Amerika’s bondgenoten zo slecht te behandelen.” En de Duitse Frankfurter Allgemeine schreef dat het nog „moeilijk te geloven valt dat de Amerikaanse president het nut van bondgenootschappen begrijpt.” Hij „slijmt” met autocraten, maar tegenover democraten is hij „grof en beledigend.”
Ondanks alles is er voor de trans-Atlantische relatie geen alternatief. Europa en de VS maken samen deel uit van de westerse cultuur, en hebben gezamenlijk deel aan de sterke en de zwakke kanten daarvan. Nieuwe betrekkingen met China en andere Aziatische landen zijn daar nooit een vervanging voor. Ook al zou de NAVO worden opgedoekt, dan nog zullen Europeanen voor zaken en vakantie naar Amerika gaan. En daarom is het beter deze betrekkingen zo goed mogelijk te houden.