Er bestaat echter één positieve uitzondering: de volledig elektrische auto. Wie gaat voor een Hyundai Ionic, Nissan LEAF, Renault ZOE of BMW i3, krijgt slechts jaarlijks 4 procent van de nieuwwaarde van de auto bij het inkomen opgeteld.

Ook fabrikanten richten hun pijlen op elektrisch rijden. Zo zette de Zweedse autofabrikant Volvo woensdag een dikke streep door de dieselmotoren: vanaf 2023 geen zelfontbranders meer in een Volvo. En dat is opmerkelijk, omdat de fabrikant altijd veel investeerde in deze motoren. Volgens topman Håkan Samuelsson is inzetten op diesel echter niet langer commercieel rendabel. De eerste volledig elektrische Volvo komt naar verwachting in 2019 op de markt.

Niet dat dit heel snel is, want een fabrikant als Opel is al een stuk verder op elektrisch gebied. Zo staat de kersverse Opel Ampera-e binnenkort in de showroom en zal vanaf komend najaar op de weg verschijnen.

Deze auto mag dan voorzien zijn van de nodige Opellogo’s, de compacte vijfdeurs kwam volledig in Amerika bij Chevrolet tot stand. Daar staat het model als Chevrolet Bolt op de lijst. Volgens de officiële, maar weinig realistische meetmethode die de Europese Unie voorschrijft, zou deze auto maar liefst 520 kilometer op een volle batterijlading kunnen rijden. Opel zwakt dat zelf in zijn communicatie af naar 380 kilometer. Tijd om dat te controleren.

Noorwegen

Het is eind april en toch ligt er in het Noorse Oslo een dikke laag verse sneeuw. Opel heeft Noorwegen als introductielocatie uitgekozen omdat in dit land verreweg het grootste aantal elektrische auto’s wordt verkocht. De afgelopen jaren was de Tesla Model S diverse maanden het meest verkochte automodel op de Noorse markt.

De stimulering van elektrisch rijden gaat dan ook ver. Auto’s mogen gratis laden, gratis parkeren in de hoofdstad, en met twee personen aan boord straffeloos gebruikmaken van de busbanen. Ook belastingtechnisch komt een Noor met een elektrische auto gunstiger uit. Niet vreemd dat het in de straten van Oslo wemelt van de Tesla’s, ZOE’s, i3’s, LEAF’s en Kia Soul EV’s.

Ook niet vreemd is dat juist Noorwegen zo inzet op elektrisch vervoer. Alhoewel het land zijn rijkdom dankt aan de olievoorraden, is schone energie er volop beschikbaar, vooral dankzij waterkrachtcentrales. En pas als de elektrische auto rijdt op schone energie –wind, zon, waterkracht– is er sprake van maximale winst voor het milieu. Vergeet daarnaast niet dat schone, elektrische energie de westerse wereld minder afhankelijk maakt van olielanden.

Gezinsauto

De Opel Ampera-e is overduidelijk ontwikkeld als een gezinsauto met plaats voor vier tot vijf personen. Dat moet gebeuren op een bescheiden lengte van 4,17 meter. De vormgeving lijkt het meest op die van een ruimtewagen, vandaar dat het model relatief hoog is met 1,59 meter. Normaal gesproken ligt het zwaartepunt dan hoger, wat weer ongunstig is voor de stabiliteit tijdens het rijden.

Bij een elektrische auto is dat effect echter bescheiden. De zware batterij ligt namelijk in de bodem tussen de wielen, en daarmee wordt het zwaartepunt dusdanig verlaagd dat een wat hogere koets hier nauwelijks invloed op heeft. Overigens is de Ampera-e met 1690 kilo niet bepaald een lichtgewicht.

Onder de kap ligt een krachtige elektromotor die niet minder dan 204 pk levert in combinatie met een koppel van 360 Nm. Dat vermogen veegt het eventuele bezwaar van het flinke gewicht direct van tafel. Wie alles op alles zet, sprint in 7,3 seconden naar 100 kilometer per uur. Met zulk rijgedrag gaat de actieradius overigens drastisch naar beneden.

Als de batterij vol is, geeft het dashboard een maximum- en een minimumactieradius aan. Die ligt in het gunstigste geval op 354 kilometer. Dat is dus onder de beloofde 380 kilometer. De uitgezette route gaat over buitenwegen, een beetje snelweg, door dorpen en aan het einde een stuk door de stad. Kortom, een gemiddeld ritje dat ook in Nederland vaak voorkomt.

Aan het einde van de dag noteren we een werkelijke actieradius van 280 kilometer. Dat valt een beetje tegen. Uiteraard speelt de temperatuur deels een rol –het was relatief koud– en stijgt het aantal te rijden kilometers bij meer stadskilometers. Maar veel meer dan 330 kilometer op een volle lading zit er niet in. Toch presteert de Opel daarmee aan de top van het elektrische aanbod. Bovendien kan het gros van de Nederlandse automobilisten met zo’n 300 kilometer prima vooruit.

Snellader

Belangrijk punt bij een elektrische auto is de snelheid van het laden. Bij de nieuwe Opel kan dat op verschillende manieren. Met de snellader is de Ampera-e met dik een uur weer helemaal vol. Aan het thuisstopcontact met 2,3 kWh duurt het flink langer. De batterij heeft een capaciteit van 60 kWh.

Het rijden met de Ampera-e is net zoals bij andere elektrische auto’s kinderspel. Zodra de elektronica is geactiveerd, is het een kwestie van de pook in de D-stand zetten en ‘gas’ geven. Bij gas los remt de auto behoorlijk af op de motor. Dit effect is nog sterker als de pook in de L-stand staat. Opel spreekt dan van ”One Pedal Driving”: het rempedaal is nauwelijk nog nodig, omdat gas los zorgt voor een forse vermindering van de snelheid. Tegelijk winnen de remmen energie terug. Dat verklaart waarom een elektrische auto in de stad veel gemakkelijker zijn beloofde actieradius haalt.

Al met al is de Ampera-e opnieuw een stap in de richting van elektrisch rijden. Eén hobbel neemt de Opel echter niet weg: de forse aanschafprijs van bijna 41.000 euro. Dat is veel geld, zeker voor een particulier. Zakelijke rijders zullen er echter niet van wakker liggen. Want voor hen geldt vooral de bijtelling. En die is met 4 procent uiterst gunstig.

Aanbod steeds groter

Het aanbod elektrische auto’s met een grotere actieradius groeit gestaag. De dure Tesla’s komen al langer in de richting van de 350 tot 400 kilometer. Sinds begin dit jaar beschikt de compacte Renault ZOE over een bijna twee keer zo grote batterij en daarmee is in de praktijk tegen de 300 kilometer te halen.

De grootste batterij in de BMW i3 haalt net niet de 200 kilometer, en datzelfde geldt voor de verder zeer aantrekkelijke Hyundai Ioniq. Ook de Nissan LEAF blijft onder die grens, maar een volgende generatie is in de maak.

Verder bestaan er elektrische varianten van de Volkswagen Golf en Up, Mercedes B-klasse, Kia Soul, Smart en het drietal Mitsubishi i-MieV, Peugeot Ion en Citroën C-Zero. Bij sommige merken kan de dure batterij worden gehuurd. Bij de meeste auto’s is de batterij inclusief.

Waterstof: nog steeds toekomstmuziek

Waterstof staat al zo’n twintig jaar als de brandstof van de toekomst te boek. Maar tot nu toe zijn er nauwelijks auto’s beschikbaar die op waterstof rijden. Honda experimenteert er al lang mee, Hyundai levert de ix35 op deze brandstof en Toyota heeft de aan de Prius gerelateerde Mirai.

In Nederland zijn deze modellen echter niet te koop. Dat verklaart het geringe aantal waterstoftankstations. Waterstof wordt in de beschikbare auto’s gebruikt in een zogenaamde brandstofcel die elektrische energie genereert. In feite is de auto op waterstof gewoon een elektrische auto die zijn energie niet uit een batterij, maar uit een brandstofcel haalt. Waterdamp is alles wat rest.

Er kleven de nodige bezwaren aan met name de brandstof en de distributie ervan. Waterstof kan gemakkelijk exploderen en wordt pas vloeibaar bij een extreem lage temperatuur. De opslag ervan is duur, onder meer omdat een goede isolatie nodig is. Bij een grote beschikbaarheid van waterstof aan de pomp wordt ten opzichte van de elektrische auto met een batterij het probleem van de beperkte actieradius opgelost.

Het tanken van waterstof lijkt sterk op het vullen van een lpg-tank. Afrekenen gaat niet op liters, maar op gewicht. Het is nog niet exact te voorspellen wanneer auto’s op waterstof in grotere hoeveelheden beschikbaar zullen zijn. En net zoals elektrische auto’s zijn ook voertuigen op waterstof relatief duur.

Auto onderdeel van stadsplan

Elektrische auto’s kunnen onderdeel zijn van een groter stadsplan, een zogeheten Smart Grid. In de Utrechtse wijk Lombok is dit plan al werkelijkheid, aldus Robin Berg van Lomboxnet. „We integreren de elektrische auto in een sluitend geheel. Huizen zijn voorzien van zonnepanelen en intelligente laadpalen. De elektrische auto’s staan ter beschikking aan de bewoners, die geen auto hoeven te kopen. Overdag maken de voertuigen gebruik van groene energie, terwijl auto’s met een volle batterij bij schemer en ’s nachts energie terugleveren voor de stroomvoorziening in de huizen.”

Met deze oplossing wordt het mogelijk om in 2030 de helft van de benodigde energie op de aarde aan de zon te onttrekken, stelt Berg. Op dit moment draait de proef in Lombok met twintig laadpalen. „Met 200 auto’s houd je alle opgewekte energie ook daadwerkelijk in de eigen buurt.”

Utrecht wil binnen enkele jaren opschalen naar 1000 elektrische auto’s in deelgebruik. Daarbij is wel een technische aanpassing aan de auto’s nodig. De elektriciteit moet immers ook uit de batterij terug naar het netwerk kunnen. Berg: „Het is zaak deze oplossing aantrekkelijk te maken voor grote groepen consumenten. In Lombok kunnen bewoners voor 99 euro per maand deelnemen. Ze kunnen daarvoor altijd beschikken over een volgeladen elektrische auto op vaste parkeerplekken.”

Auto aan de stekker

De kansen voor elektrisch rijden nemen steeds meer toe. Deels komt dat door stimulerende fiscale maatregelen. Maar vooral technisch zet de elektrische auto zulke forse stappen dat rijden op stroom een realistisch alternatief is. Opel zet hier met de Ampera-e een dikke streep onder. Volvo zet ook een streep: door zijn dieselmotoren.