Militaire top VS onder vuur over mishandelingen
De Amerikaanse bevelhebber in Irak, generaal Ricardo Sanchez, wordt ervan beschuldigd zelf aanwezig te zijn geweest bij mishandelingen van Iraakse gevangenen. Steeds meer en steeds hogere militairen uit de VS worden verantwoordelijk gehouden voor de ernstige mishandelingen.
De beschuldiging tegen Sanchez komt van de militaire jurist Robert Shuck. Hij verdedigt een van de wegens de mishandelingen aangeklaagde militairen, kapitein Donald Reese. Reese is volgens de advocaat zondag in The Washington Post bereid zijn verhaal over Sanchez onder ede te verklaren. Ook heeft Reese bezworen dat officieren van de inlichtingendienst de bewakers in de gevangenis Abu Ghraib bij Bagdad voorhielden dat de mishandelingen de beste benadering van deze gevangenen vormden.
Amerikaanse media, zoals zondag The Washington Post met Shucks verklaringen, geven een beeld van systematische folteringen van Irakezen. Het zou gaan om doelbewuste martelingen in opdracht van de hogere rangen. Het Amerikaanse gevangenenkamp op de basis Guantanamo Bay zou model hebben gestaan voor de systematische vernederingen en mishandelingen van buitenlandse gevangenen.
Het dagblad The New York Times publiceerde zondag een verhaal over de opvattingen van de Amerikaanse regering over krijgsgevangenen. De krant citeerde een vertrouwelijke brief van een jurist van het Amerikaanse leger. Die legde eind december in de brief aan het Internationale Rode Kruis uit op welke juridische grondslagen de VS zich bij gevangenneming van ’staatsgevaarlijke’ Irakezen helemaal niet aan de Conventies van Genève hoeven te storen.
Gevangenen die een veiligheidsrisico vormen, kunnen uit militaire noodzaak worden geïsoleerd en vallen niet onder krijgs- of gewone gevangenen, zo redeneerde de legerjurist op kerstavond.
Een woordvoerder van het Rode Kruis heeft zondag deze stelling van Washington afgewezen. Uitzonderingen kunnen eventueel worden gemaakt voor individuele burgers. Voorts voor personen die mogelijk ten onrechte de status van krijgsgevangene hebben. Maar dit kan volgens de woordvoerder niet gelden voor groepen gevangenen, zoals de VS menen. Mishandelingen zijn bovendien altijd in strijd met de Geneefse conventies. Die leggen strijdende partijen in een oorlog verplichtingen op over hun handelwijze.
De brief is ook in tegenspraak met wat president Bush en de minister van Defensie Rumsfeld publiekelijk verklaarden. Ze zeiden dat de Conventies van Genève in Irak van toepassing waren.
Het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft een onderzoek naar de dood van acht gevangenen in Irak en Afghanistan heropend. Op grond van medisch onderzoek zou blijken dat ze mogelijk toch door geweld om het leven zijn gekomen.
De Amerikaanse Senaat heeft mogelijk een onvolledige kopie gekregen van het rapport dat het Amerikaanse leger over de mishandeling van Iraakse gevangenen heeft opgesteld. Minstens 2000 van de in totaal 6000 bladzijden van het rapport van generaal-majoor Antonio Taguba ontbreken, merkten medewerkers van de Senaatscommissie voor de strijdkrachten volgens het weekblad Time op toen zij de papierstapel naast een reeds getelde stapel van 6000 pagina’s legden. De commissie kreeg het rapport van minister van Defensie Donald Rumsfeld.
Vijf dagen na de omstreden Amerikaanse luchtaanval op een Iraaks dorp hebben overlevenden aan het persbureau AP nieuwe bewijzen overhandigd waaruit blijkt dat de meer dan veertig doden wel degelijk op een bruiloft waren. Het televisiepersbureau APTN kreeg zondag een video van het trouwfeest in handen gespeeld waarop AP-medewerkers verschillende getuigen herkenden die zij een dag na de aanval hadden ondervraagd. De Amerikaanse strijdkrachten blijven erbij dat in het dorp Mogr el Dib geen sporen van een bruiloft zijn aangetroffen.
De positie van de door de VS geleide troepen in Irak is vooralsnog onduidelijk wanneer 30 juni formeel een Iraakse regering aantreedt. Maar Londen en Washington zouden volgens The Observer al voor de periode na 30 juni immuniteit voor de troepen van de coalitie hebben bekokstoofd met Iraakse leiders.
In het weekeinde kwamen weer tientallen Irakezen om het leven bij gevechten in onder meer Kufa en Karbala. Alleen al in Kufa doodden Amerikaanse militairen meer dan dertig strijders van de radicale sjiitische geestelijke Muqtada al-Sadr. De VS hebben aangekondigd al-Sadrs milities van de kaart te vegen.
Iran heeft volgens een officiële verklaring in Teheran de VS „een formele waarschuwing gestuurd” over „het immorele en misleidende optreden in Irak.” Sjiitisch Iran is in toenemende mate bezorgd over de Amerikaanse oorlogsvoering tegen sjiitische milities en bolwerken in Irak.