Schrikken was het voor Robert Giebels (1967). Een paar jaar geleden ontstond er een brandje in het appartement van zijn blinde moeder. „Een doek op het fornuis vatte vlam. Een deel van het aanrechtblad is weggeschroeid.”

Het incident was voor Giebels en zijn gezin „een signaal” om na te denken over de vraag of zijn moeder nog alleen kon wonen. Uiteindelijk besloot Giebels, in het dagelijks leven parlementair verslaggever bij de Volkskrant, zijn moeder in huis te nemen. Vorig najaar was het zover. „We hebben een ander huis gekocht, waar mijn moeder ook een plek heeft. Ze is daar ontzettend blij mee. Het gaat heel goed. Als moeder zelf nog wil koken, zetten we de spullen zo neer dat er niets mis kan gaan.”

Gemorste melk

Steeds vaker ontstaat er brand bij hoogbejaarden. Het streven van de overheid om senioren langer zelfstandig te laten wonen, heeft schaduwzijden. Dat stelt de Stichting Salvage, die donderdag haar 30-jarig bestaan viert. De door verzekeraars opgerichte organisatie helpt gedupeerden kort na een brand. De stichting rukt zo’n honderd keer per week uit.

„Mensen op hoge leeftijd die nog op zichzelf wonen, vormen een kwetsbare groep”, zegt Geerlof van Loo van de Stichting Salvage. „Ze zijn nogal eens vergeetachtig. Daardoor laten ze bijvoorbeeld een koffiezetapparaat aan staan, waardoor er brand ontstaat. Of denk aan een oudere vrouw die een melkpannetje omstoot. Ze is niet meer zo vast ter hand. De doek waarmee ze gemorste melk wil opvegen, raakt de gasvlam en er ontstaat brand. Doordat de vrouw slecht ter been is, is ze ook niet zo snel bij de kraan voor bluswater.”

Ouderen kunnen allerlei maatregelen nemen om gevaarlijke situaties te voorkomen, schetst Van Loo. „Zo kan iemand de rookmelder koppelen aan het fornuis. Dat fornuis gaat automatisch uit als de rookmelder afgaat. Ook kunnen mensen ledverlichting bij deuren plaatsen. Als het zicht door rookontwikkeling slecht is, kunnen bewoners door de brandende ledlampjes toch de uitgang vinden. Een andere mogelijkheid is om thuis een sprinklerinstallatie te plaatsen. Die sproeit water zodra het te heet wordt.”

Zeker ook bij ouden van dagen hakt een brand er in. „Mensen zijn ontredderd en angstig. Na een brand durven ze nauwelijks nog te slapen. In de periode na de calamiteit doen bewoners ’s avonds soms wel drie keer een ronde om te checken of ze apparaten en het gasfornuis hebben uitgedaan.”

Risico’s

Ook de Brandweeracademie en de Nederlandse Brandwondenstichting wezen eind 2015 in een rapport op risico’s op brand bij senioren. Onder 65-plussers vallen ruim 2,5 keer zo veel doden als onder jongere mensen. De organisaties benadrukken het belang van goede vluchtroutes. Ook het dichthouden van tussendeuren, om zo rookverspreiding tegen te gaan, „kan het verschil tussen leven of dood betekenen.”