Wat ‘reeten’ is, weet een fatsoenlijk burgermens waarschijnlijk niet en dat is maar goed ook. Het is een ranzige manier om een filmpje te beoordelen. Niet door punten uit te delen of rapportcijfers te geven, maar door bij het videootje een afbeelding te plaatsen van een bijna ontblote vrouwenbil. Hoe groter de waardering voor het filmpje, des te meer plaatjes is het idee.

Deze manier van beoordelen is in zwang bij de bezoekers van Dumpert.nl, de videosite van GeenStijl, en net als het nieuwslog in handen van de Telegraaf Mediagroep (TMG). Seksistisch, vonden de columnistes Hertzberger (NRC) en Reijmer (Volkskrant). Na hun kritische stukken over Dumpert nam GeenStijl wraak, waarbij vooral Reijmer het moest ontgelden. Een GeenStijl-redacteur daagde bezoekers uit onder woorden te brengen hoe zij het zouden vinden de liefde met Reijmer te bedrijven. Honderden mannen reageerden, met een stroom aan haastig ingetypte, gore verkrachtingsfantasieën als gevolg.

Samen met freelancejournaliste Esma Linnemann namen Hertzberger en Reijmer het initiatief voor een open brief aan adverteerders op GeenStijl en Dumpert. Kern van de oproep, het afgelopen weekend geplaatst in de Volkskrant en NRC Handelsblad, is: „Bedenk dat u deze vernederende en bedreigende verwensingen mede mogelijk maakt.”

Na het verschijnen van de petitie toont Linnemann, hoofdzakelijk werkend voor de Volkskrant, zich een tevreden mens. „De tegenreactie van GeenStijl is steeds dat elke mediauiting op hun site onder de vrijheid van meningsuiting valt. Van dat grondrecht moeten jullie afblijven, krijgen we dan te horen. Ons punt is juist dat door hun toedoen de vrijheid van meningsuiting van vrouwelijke columnisten of publicisten onder druk komt te staan. Ik heb het idee dat die boodschap wel aardig is geland.”

Turkse Nederlanders krijgen op social media soms de volle laag als ze zich kritisch uitlaten over Erdogan, schetst Linnemann. „Nieuwsberichten daarover lokken vaak verontwaardigde reacties uit, en terecht. Mensen de mond snoeren is hier not done, maar het is wel wat veel vrouwelijke opiniemakers overkomt. Op sites zoals GeenStijl worden zij soms dermate beschimpt of bespottelijk gemaakt dat een deel van hen noodgedwongen kiest voor zelfcensuur.”

De in mediazaken gespecialiseerde advocaat G.J. Kemper noemt de open brief een schot in de roos. „Discriminatie”, was de eerste typering die opkwam bij de Amsterdamse jurist toen hij kennisnam van de banale verwensingenstroom op GeenStijl. „Het is duidelijk dat de makers van het log mensen prikkelen tot het in een of twee zinnen debiteren van allerlei onsmakelijkheden, waarbij vrouwen en hun lichaam opvallend vaak het doelwit zijn. De onsmakelijkheden worden gestuurd; het zijn vooral vrouwen die op grond van hun vrouw-zijn moeten worden gepakt.”

Als Reijmer GeenStijl zou aanklagen wegens discriminatie is succes dus gegarandeerd? Ho, ho, waarschuwt Kemper, dat gaat te snel. Net als Linnemann weidt ook hij uitvoerig uit over de vrijheid van meningsuiting. „Internet wordt nog steeds gezien als het middel bij uitstek voor mensen om vorm te kunnen geven aan dit grondrecht. Dat bemoeilijkt het vooraf aan banden leggen van uitlatingen. De speelruimte die overheden hebben om algemeen geldende, brede verbodsbepalingen op te stellen zonder de verdragsrechtelijk beschermde vrijheid van meningsuiting in te perken, is gering.”

Gevolg daarvan is wel dat rechters slechts achteraf en alleen in concrete gevallen kunnen vaststellen of er sprake is van strafbare discriminatie of belediging. Kemper: „Elke klager in een civiele zaak en elke officier heeft een overtuigend verhaal nodig. Het slachtoffer moet onevenredig of buitenproportioneel in zijn belangen zijn geschaad.”

Pleitbezorgers van de vrijheid van meningsuiting poneren vaak dat mondige, zelfredzame burgers die zich belaagd voelen zich moeten verweren door van zich af te bijten in het publieke debat. Kemper: „Dat is ook mijn opvatting, en het is ook precies waar de opstellers van de petitie voor hebben gekozen. Dus ik zou zeggen: Chapeau!”

De teneur van de aan het adres van Reijmer gerichte verwensingen op GeenStijl is duidelijk: Een vrouw is een voorwerp, een lustobject. Linnemann: „Ik spreek nu even op persoonlijke titel, maar ik heb de indruk dat seksistische gevoelens niet alleen op internet worden geuit. Ze leven veel breder in de samenleving, zij het op een subtielere manier. Punt is wel dat internetgebruikers actief zijn in een filterbubbel, in een omgeving met alleen gelijkgezinden. Anders dan in een kantine of een bouwkeet waar in tegenstelling tot op internet vaak nog wel iets van sociale controle is.”

De initiatiefnemers van de petitie zijn nog in overleg over de mogelijkheid van juridische stappen. Linnemann: „Ik hoop in elk geval dat de discussie die we hebben losgemaakt wordt voortgezet.”

Kemper zegt benieuwd te zijn of de petitie die adverteerders aanspreekt op hun verantwoordelijkheid leidt tot enige zelfregulering. „Als daarvan geen sprake blijkt, moeten we maar eens nagaan of er voor de GeenStijlen van deze wereld een toezichthouder kan worden aangesteld.”