Een team van Amerikaanse wetenschappers publiceerde eind vorige maand een omvangrijk onderzoek naar de manier waarop christenen op vervolging reageren: ”In Response to Persecution”. Daarvoor baseerde het zich op cijfers van onder andere Open Doors, een organisatie die zich inzet voor vervolgde christenen wereldwijd. Ook spraken de onderzoekers in de periode tussen oktober 2014 en november 2015 met tientallen christenen uit 25 verschillende landen over hun specifieke situatie.

Vergeving

Vergeving, het is een van de antwoorden van christenen op het lijden dat hun overkomt. Uit het onderzoek blijkt dat christenen zelden met geweld reageren. Meestal proberen ze gewoon te overleven. Door ondergronds te gaan, te vluchten of door deels toe te geven aan de druk van de autoriteiten. Zo besloten tienduizenden christenen uit Irak en Syrië het geweld in hun land te ontvluchten en een veilige plek elders te zoeken. Anderen bleven.

Dit vraagt veel creativiteit en moed, aldus de onderzoekers. Ongeveer 43 procent van de christenen volgt deze „strategie” van overleven, die erop is gericht om christelijke activiteiten –samenkomsten, onderwijs en soms evangelisatie– zo veel mogelijk voort te kunnen zetten.

Wanneer christenen tot op zekere hoogte een onderdrukkend regime gehoorzamen, bestaat volgens de onderzoekers het gevaar dat ze wat hun identiteit en getuigenis betreft water bij de wijn doen. In China bezoeken veel mensen een geregistreerde kerk, terwijl in Iran sommige christenen de heersende cultuur omarmen. Dat betekent echter niet altijd een compromis met de „wereld.” Deze christenen respecteren de overheid, aldus het rapport, zodat ze veilig en op hun eigen manier achter gesloten deuren kunnen blijven samenkomen.

Om de godsdienstvrijheid te waarborgen, zoeken vier op de tien (38 procent) christenen vooral samenwerking met medegelovigen of met niet-christenen. Dat gaat dus nog een stapje verder dan de meer passieve „overlevingsstrategie.” Zo werken sommige christenen in Noord-Nigeria samen met islamitische geestelijken om een dam op te werpen tegen het geweld van de terreurbeweging Boko Haram. Een andere manier van samenwerken is dienst aan de samenleving, bijvoorbeeld door het opstarten van sociale projecten. Als Russische protestanten zich inzetten voor alcoholverslaafden, slaan ze daarmee tegelijk bruggen naar mensen die hun vijandig gezind zijn.

Deze „strategie” komt vooral voor in landen waar christenen vaak duidelijk afgebakende gemeenschappen vormen, zoals in Pakistan, India, Sri Lanka, Nigeria, Kenia en Indonesië. In landen als Noord-Korea en Saudi-Arabië, waar christenen geïsoleerd leven en overheden hard tegen hen optreden, is dat niet mogelijk. Daar is overleven vaak de enige optie.

Confrontatie

De minst voorkomende reactie van christenen op vervolging is die van confrontatie (19 procent). Ze keren zich dan openlijk tegen de overheid, wat kan leiden tot gevangenschap of martelaarschap. Of ze kiezen de juridische weg om misstanden aan de kaak te stellen. Een heel enkele keer antwoorden christenen met geweld. Sommige christenen in Irak, bedreigd met vernietiging door Islamitische Staat, namen de wapens op omdat hulp en bescherming uitbleven.

In de praktijk lopen de verschillende manieren waarop christenen op vervolging reageren vaak door elkaar heen, zo blijkt uit het onderzoek. Reacties zijn mede afhankelijk van de mate en soort van vervolging, van de omvang van de christelijke gemeenschap en van de plaats in de samenleving. Ook theologie speelt een rol. Sommige christenen zien vervolging als Gods wil of ze geloven dat ze het kwaad moeten weerstaan. In zulke gevallen kiezen christenen minder vaak voor samenwerking met anderen.

Evangelicale en pinksterchristenen krijgen meer met vervolging te maken dan protestanten, rooms-katholieken en orthodoxen in gevestigde kerken. Ze zijn ook vaker gericht op overleven en –in sommige gevallen– op confrontatie. Maar hoe verschillend christenen ook reageren, hun houding is vaak pragmatisch: ze willen standhouden in tijden van vervolging.

Kamel vergaf moordenaars

Tussen oktober 2014 en november 2015 kwamen naar schatting 7100 christenen vanwege hun geloof om het leven. En dat zijn alleen nog maar cijfers over het aantal vermoorde christenen. Alle incidenten van discriminatie en geweld zijn nauwelijks te tellen. De International Society for Human Rights, een seculiere organisatie, becijferde al in 2009 dat christenen de meest vervolgde groep ter wereld zijn. Vooral in het gebied tussen Nigeria en Noord-Korea hebben ze het zwaar.

Een van deze vervolgde christenen is de Egyptische kopt Beshir Kamel. Hij verloor in februari 2015 twee broers toen strijders van Islamitische Staat 21 christenen op een strand in Libië onthoofdden. Niet lang daarna verscheen een filmpje op Facebook waarin Kamel de moordenaars hun daden vergaf.