Daarin onderstreept het fonds dat er afgelopen jaren veel vooruitgang is geboekt in de Europese bankensector. Zo hebben banken hun kapitaalbuffers versterkt, zijn regels en toezicht verscherpt en wordt de berg aan oninbare leningen langzaamaan aangepakt. Daarbij zorgt het economisch herstel voor ademruimte en oplopende beurskoersen, ook onder bankaandelen.

Tegelijk blijft de winstgevendheid van ruim de helft van de Europese banken zwak tot matig, stelt het IMF. Die banken hebben samen een derde van de totale bezittingen in de Europese bankensector op hun balans staan.

Hun beperkte winstgevendheid is een risico voor het hele financiële stelsel omdat lage winsten banken kwetsbaar maken voor schokken. Daarbij zijn zwakkere banken eerder geneigd om grote risico’s te nemen en kunnen ze op minder steun uit de markt rekenen als het misgaat.

Het fonds wijt de zwakke winstgevendheid onder meer aan het groot aantal kleine banken, dat zich alleen op de lokale of nationale markt richt. Daarbij zijn er in diverse landen nog altijd bijzonder veel bankfilialen, met veel personeel, in vergelijking met de financiële omvang van de banken.

Dat geldt niet voor Nederland, waar bijvoorbeeld Rabobank, ABN AMRO en ING tienduizenden banen hebben geschrapt en vele filialen hebben gesloten. Met Denemarken en Spanje hoort Nederland volgens het IMF dan ook bij de landen waar de kosten in de bankensector het sterkst zijn teruggedrongen in de afgelopen jaren. In Italië, Portugal, Oostenrijk en Duitsland is het beeld echter heel anders.

Het IMF ziet de aanhoudende zwakte in de Europese bankensector als een van grotere bedreigingen voor de stabiliteit van de internationale financiële sector. In dat kader is het fonds verder bezorgd over de grote politieke onzekerheid in de wereld. In de markten wordt die onzekerheid volgens het IMF nu grotendeels genegeerd, wat tot flinke onrust kan leiden als beleid toch anders uitpakt dan nu wordt aangenomen.