De moord op drie christenen in de Turkse plaats Malatya is dinsdag tien jaar geleden. De Turkse boekhandelaren Necati Aydin (36) en Ugur Yuksel (32) kwamen erbij om, evenals de Duitse zendeling Tilmann Geske (46).

In ”De martelaren van Malatya” (uitg. De Banier, Apeldoorn) worden de levensverhalen van de slachtoffers verteld. Dat van Aydin en Yuksel, die zich beiden bekeerden van de islam tot het christendom, en dat van Geske, die in het grootste moslimland ter wereld, Indonesië, het verlangen krijgt om zendeling te worden. In 2003 begint hij samen met zijn vrouw Suzanne met evangelisatiewerk in de stad Malatya.

Tegenstand

Zowel de twee Turkse christenen als het gezin van Geske hebben in de jaren voor de moord te maken met tegenstand. In Malatya zijn nationalistische en fanatiek islamitische groepen actief. De Duitsers krijgen bij aankomst in de stad te maken met vreemdelingenhaat. Aydin en Yuksel op hun beurt worden gewantrouwd door Turken die niet kunnen begrijpen dat het duo christen is geworden.

In Malatya kruisen de wegen van Geske en Aydin elkaar. Al snel ontstaat er vriendschap. Aydin werkt al enkele jaren bij een christelijke uitgeverij, Zirve. Yuksel is daar nog maar kort in dienst.

Rond 2006 lijken de vijandigheden tegen het evangelisatiewerk wat af te nemen. De kleine gemeente die zich in Malatya vormt, kent op dat moment een kern van vijftien belijdende leden. De groep komt samen in een woning. Op christelijke feestdagen worden er samenkomsten belegd in een zaaltje. De gemeente doet er alles aan om op zulke momenten mensen van buitenaf naar de kerkdiensten te trekken.

Jonge daders

De vijf daders zijn allen op het moment van de moord 19 of 20 jaar oud. Hoofdverdachte is Emre Günaydın. Zijn helpers zijn Salih Gürler, Cuma Özdemir, Hamit Çeker en Abuzer Yildirim. De groep is opgegroeid in een omgeving waarin het Turkse nationalisme sterk leeft en waarin christenen –en vooral zendelingen– worden betiteld als monsters.

Het contact tussen de vijf moordenaars en hun latere slachtoffers ontstaat als Günaydin op 13 maart 2007 een e-mail stuurt aan Aydin. Dat leidt tot enkele ontmoetingen, waarin Günaydin veinst dat hij interesse heeft in de Bijbel. Uiteindelijk bezoekt hij samen met zijn vrienden op 8 april 2007 een paasbijeenkomst, die de huisgemeente van Geske en Aydin heeft georganiseerd in een zaal van een plaatselijk hotel. De groep verlaat de samenkomst voortijdig. Ooggetuigen stellen later dat ze ongeïnteresseerd en boos oogden.

Voor Günaydin en zijn vrienden is inderdaad de maat vol. Bij de rechtszaken tegen hen zal blijken dat ze nog dezelfde dag besluiten de leiders van de christelijke gemeente te vermoorden. Dat gebeurt uiteindelijk op 18 april. In het kantoor van Zimre komt het tot een handgemeen, waarbij Aydin en Geske met messteken gedood worden. Omdat de daders in tijdnood raken –ze zijn opgemerkt en de politie is in aantocht– gaan ze bij Yüksel haastig te werk. Deze raakt zwaargewond. Enkele uren nadat de politie een inval doet in zijn kantoor, overlijdt hij alsnog.

Rechtszaken

De vijf daders worden na een slepende rechtsgang in 2016 tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld. De verdachten zijn dan alweer vier jaar op vrije voeten, omdat de Turkse wet bepaalt dat verdachten maximaal vijf jaar in voorarrest mogen zitten. Ze worden kort na hun veroordeling opnieuw vastgezet.

Tijdens de rechtszaak blijkt dat de vijf tot hun daden zijn aangezet door een groep moslimradicalen. Deze medeverdachten blijven al die jaren buiten schot, tot teleurstelling van Turkse christenen.

Blijven

Ondanks de verslechterende veiligheidssituatie voor christenen in Turkije, besluit Suzanne Geske na de moord op haar man in Turkije te blijven. De weduwe zet het werk van haar man voort, zo goed en zo kwaad als het gaat. Daarnaast heeft ze de verantwoordelijkheid voor de opvoeding van hun drie jonge kinderen.

Geske zegt later in interviews de daders van de moord te kunnen vergeven en hoopt dat ze Christus leren kennen. Tegelijkertijd is ze kritisch over de rechtsgang in Turkije. Daarentegen prijst ze de moed van de rechter die de vijf daders in 2016 in hoger beroep toch durft te veroordelen, ook al loopt deze daardoor persoonlijk gevaar.