Die verslagen verschenen in De Saambinder, het kerkelijk blad van de Gereformeerde Gemeenten. Het eerste verslag is geschreven na de generale synode van 1925, door de toenmalige preses ds. G. H. Kersten. Van die synodevergaderingen werd op verschillende manieren verslag gedaan: de officiële handelingen, de acta, en de artikelen in De Saambinder. Ds. Kersten begreep dat het van grote betekenis is om mensen te informeren over de ontwikkelingen in de kerk. Dat vergroot de betrokkenheid.

Vanuit kerkhistorisch oogpunt is het jammer dat er van de eerste vergaderingen vrijwel niets is vermeld. De informatie over die vergaderingen beperkt zich tot de datum, de tekst van de synodepreek en een fotootje van de leden van het moderamen. De samensteller had uit de beschikbare studies en op grond van de handelingen toch iets kunnen schrijven over wat er besproken was.

Die eerste jaren na het ontstaan van het kerkgenootschap waren van belang. Het recent uitgegeven boek van H. Vermeulen over ds. L. Boone laat zien dat er in die jaren veel is gebeurd wat van belang is voor de kennis van de zogenaamde kleine kerkgeschiedenis.

Bronnenpublicatie

W. B. Kranendonk, de samensteller van dit boek, heeft de keuze gemaakt er een bronnenpublicatie van te maken. Hij heeft er eveneens voor gekozen om nergens commentaar te geven, iets toe te lichten of te duiden. Dit had hij bijvoorbeeld in voet- of eindnoten kunnen doen. Daarmee zou het boek aan betekenis winnen.

Een tweede opmerking betreft de geringe bruikbaarheid van dit boek als bron. Als je als geïnteresseerde zoekt naar wat er in een bepaalde synodevergadering besproken is, kun je gemakkelijk informatie vinden. Zoek je echter thematisch, bijvoorbeeld naar wat er in diverse vergaderingen gezegd en besloten is over echtscheiding, over het belang van oudvaders of over het verbond der genade, dan is dat een zeer tijdrovende bezigheid omdat een personen- en zakenregister ontbreken.

Bij het doornemen van dit boek zie je dat er in de loop van de tijd heel wat veranderd is. Het valt bijvoorbeeld op dat de laatste decennia er grote continuïteit was en is ten aanzien van de preses. De predikanten A. F. Honkoop en J. J. van Eckeveld vervulden beiden zeven keer achter elkaar deze belangrijke functie. Eerder was er een grotere diversiteit. Zo was ds. Kersten van achttien vergaderingen zes keer preses. Hij werd afgewisseld door bijvoorbeeld de predikanten Van Reenen, Den Hengst en Kok.

Kijkboek

Soms heeft het Saambinderverslag het karakter van een uiteenzetting van de leer. In het ruim veertig pagina’s tellende verslag van de vergadering van 1977 geeft de scriba ds. K. de Gier uitgebreid citaten weer uit de dogmatiek van ds. Kersten en uit zijn boek ”Nachtgezichten van Zacharia”. Dit naar aanleiding van de bespreking van omstreden uitlatingen die een van de predikanten in een interview had gedaan. Die pagina’s zullen niet op de synode zijn voorgelezen, maar ze kregen wel een plaats in het verslag.

Behalve een leesboek is het ook een kijkboek. De vele foto’s zijn alle zwart-wit. Dat sluit goed aan bij de kleding van de ambtsdragers: zwart pak, stropdas en wit overhemd. De samensteller is er, ongetwijfeld met hulp van anderen, in geslaagd om vrijwel alle personen op de foto’s bij naam te noemen. Dat moet een heel werk geweest zijn. Zelfs mannen die met de rug naar de fotograaf zaten of van wie maar een deeltje van het hoofd zichtbaar is, zijn geïdentificeerd. Het doet wel wat komisch aan: een hele rij ruggen met zwarte jasjes, waarvan feilloos van links naar rechts wordt aangegeven wie de dragers van deze jasjes waren.

Geleid

De vraag is of deze bronnenpublicatie iets toevoegt aan de acta en de studies van bijvoorbeeld ds. Golverdingen die over de Gereformeerde Gemeenten verschenen zijn. Als je ook in aanmerking neemt dat alle verslagen ontleend zijn aan Digibron en dus in principe al voor iedereen beschikbaar waren, is het antwoord niet positief.

De samensteller omschrijft zijn intentie echter niet in termen van bruikbaarheid of inzicht in kerkhistorische ontwikkelingen. Zijn doel is bereikt als de lezer ervan overtuigd is dat de Heere, ondanks alle menselijke tekorten, de gemeenten heeft onderhouden en geleid. Het boek heeft vanuit die invalshoek betekenis voor liefhebbers van de geschiedenis van de Gereformeerde Gemeenten.

Boekgegevens

”Broeders bijeen. De generale synodes van de Gereformeerde Gemeenten 1907-2017”, W. B. Kranendonk (samenst.); uitg. De Banier, Apeldoorn, 2017; ISBN 978 94 029 0315 7; 984 blz.; € 39,95.