Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bracht woensdag voor de eerste keer cijfers naar buiten over hoe Nederlanders aankijken tegen spanningen in de samenleving.

Daaruit blijkt dat de tegenstellingen tussen oud en jong, rijk en arm en hoog- en laagopgeleid allang niet meer de grootste zorg van Nederlanders zijn. Verreweg de grootste spanningen zien zij tussen religieuze groepen en tussen autochtone Nederlanders en mensen die op later leeftijd hiernaartoe zijn gekomen. Circa twee derde van de Nederlanders ziet rond die twee groepen veel spanningen.

Minder goede kans

De bevindingen van het CBS komen overeen met rapportages van het Sociaal en Cultureel Planbureau. In december signaleerde het SCP dat migranten nog altijd minder kans maken op een goede baan, hoewel ze steeds hoger zijn opgeleid en steeds beter Nederlands spreken.

Er zijn wel contacten tussen verschillende groepen maar, stelt het SCP vast, overbruggingen tussen verschillende bevolkingsgroepen worden zeldzamer en spanningen zullen toenemen.

Voelsprieten

Opvallend in de woensdag gepubliceerde CBS-cijfers is dat veel mensen (82 procent) spanningen in de samenleving signaleren, maar dat slechts de helft van hen die ook in hun directe omgeving ervaren.

„Als je mensen vraagt hun voelsprieten te gebruiken, zeggen acht van de tien mensen veel spanningen te zien”, legt hoofddemograaf Jan Latten van het CBS uit. „Maar als je vraagt wat ze zelf hebben meegemaakt, kom je een stuk lager uit. Dat kan. Je hoeft niet alles zelf te hebben ervaren om er een mening over te hebben. Je zou kunnen zeggen: mensen weten meer dan wat ze zelf ervaren; ze baseren zich op wat ze horen, of wat ze lezen in de krant en zien op televisie.”

Waar mensen precies religieuze spanningen ervaren, loopt sterk uiteen. De een wijst op de angst voor aanslagen, de ander signaleert spanningen tussen christenen en moslims, of tussen christenen onderling. Daarbij wordt vaak gewezen op discussies in de buurt, op school, op het werk en in de media.

De spanningen tussen personen met en zonder migratieachtergrond komen vooral boven in sociale contacten, zoals gesprekken in de buurt en in de winkel. Ook uitingen via sociale media en op de werkvloer worden in het onderzoek vaak genoemd.

Jongeren

Van alle Nederlanders rapporteren 18- tot 25-jarigen het vaakst spanningen in Nederland, 75-plussers het minst. Dat kan volgens het CBS komen doordat jongeren meer in contact komen met anderen dan ouderen, en ook veel meer gebruikmaken van sociale media.

Verder zien vrouwen meer spanningen dan mannen, en ook rapporteren mensen die in Nederland geboren zijn meer spanningen dan nieuwkomers.

Geen enkele invloed

Het CBS is ook nagegaan of mensen die aangesloten zijn bij een kerkelijke gezindte meer of minder spanning zien, maar kerklidmaatschap heeft daarop geen enkele invloed.