Dat zegt Ineke Strouken, die vrijdag afzwaait als directeur van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN). Historica Strouken is onlangs 65 jaar geworden en „heeft er de leeftijd voor”, zoals ze zelf zegt. „Ik ben 32 jaar directeur geweest en heb de belangstelling voor immaterieel erfgoed in Nederland op de kaart gezet. Er is meer respect voor tradities gekomen, al kan het nog een stuk beter.

Tradities zijn namelijk gigantisch belangrijk in de samenleving. Ze zorgen voor cohesie en samenhang. Generaties werken samen aan de voorbereiding voor een feestelijke dag. Dat zorgt voor binding en dialoog. En het trekt toeristen, dus het is ook nog eens goed voor de plaatselijke economie”, meent Strouken.

Metworstrennen

Sinds 2012 beheert het KIEN de Unesco-inventarislijst van immaterieel erfgoed in Nederland. Daar staan uiteenlopende onderwerpen op. Van metworstrennen in Boxmeer tot de Surinaamse Anansi-vertelkunst. Het worstenbroodje en Limburgse stroop. Vendelzwaaien en wecken. Woonwagencultuur en studentenverenigingen. De lijst is nooit af, want sommige tradities sterven uit, terwijl andere er nog helemaal niet op staan.

Strouken: „Zo kreeg ik gisteren een Groninger stoetboom. Nooit eerder van gehoord. Het is een tak waaraan witte broodbolletjes hangen. Een kind krijgt zo’n stoetboom mee op de eerste schooldag. De stoetboom staat sinds gisteren op de erfgoedlijst.”

Vandaag, op haar laatste werkdag, is Strouken gaan kijken bij het Maasheggenvlechten langs de Maas. Maasheggen zijn erfafscheidingen die in elkaar worden gevlochten van meidoorn.

Heggenvlechters werken alleen met de hand. Ook de Maasheggen komen op de lijst immaterieel erfgoed te staan.

Boos

„Ik kan zo boos worden als iemand de erfgoedlijst een verzameling rariteiten noemt. Hoogleraar Herman Pleij deed dat onlangs op televisie. Waar héb je het over, dacht ik. Je weet er echt niks van”, betoogt de scheidende directeur. „Volkscultuur is niet uit te leggen aan iemand die er niet mee is opgegroeid. Zo ben ik een Limburgse en dol op carnaval. Mijn man komt uit Utrecht en snapt dat niet. Carnaval is deel van mijn identiteit, zoals midwinterhoornblazen bij iemand uit Twente hoort. Dat je dat oergevoel niet hebt, wil niet zeggen dat je er geen respect voor kunt hebben.”

Volgens Strouken binden tradities een samenleving juist. Al kunnen ze ook zorgen voor discussie. Dat heeft ze zelf meegemaakt in de Zwarte Pietendiscussie. „Ik probeerde alleen maar uit te leggen dat Zwarte Piet een verzonnen verhaaltje is. Dat iemand zich expres zwart opschildert. Dat zorgde voor duizenden reacties van voor- en tegenstanders. Vreselijke bedreigingen ook. Dat was heel moeilijk. Op een gegeven moment heb ik besloten om er niks meer over te zeggen. Het respect is hierin vér te zoeken helaas.”

Het KIEN is sinds 2013 ondergebracht bij het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Strouken wordt maandag opgevolgd door Leo Adriaanse, die nu nog bij de stichting Cultureel Erfgoed Zeeland werkt. Adriaanse en de directeur van het Openluchtmuseum, Willem Bijleveld, gaan werken aan de professionele ondersteuning van het immaterieel erfgoed in Nederland.