Het leven van Frits van Lingen begon niet goed. Hij luisterde niet naar zijn geweten, maakte schulden, loochende de leer van de Drie-eenheid, maar werd toch predikant, in het Noord-Hollandse Hensbroek. Met de hervormde gemeente van Hensbroek was het nog erger gesteld dan met de dominee. Het was vooral veel lachen en spotten, het liefste in Gods huis.

Maar de Heere bracht terecht, de dominee en sommige gemeenteleden. Ds. Van Lingen werd van modern rechtzinnig, Er daalde zegen van Boven en „enkele zielen” kwamen tot bekering.

Ds. Van Lingen (1832-1913) behoorde met Groen van Prinsterer en Heldring tot de initiatiefnemers van de Confessionele Vereniging („opgericht met het oog op de schrikbarende verwoestingen, welke het ongeloof allerwege rondom ons aanricht”), werkte jarenlang aan de vertaling en bewerking van de Bijbelvertaling van Dächsel en richtte in het Betuwse dorp Zetten de eerste christelijke middelbare school van Nederland op. In 1887 kwam ds. Van Lingen buiten de Hervormde Kerk te staan, waarna hij zich bij de dolerenden voegde. Daar raakte hij echter al spoedig teleurgesteld. Uiteindelijk behoorde hij („niet zonder ernstige overpeinzing, niet zonder worsteling en strijd, niet zonder veel gebeds”) tot de grondleggers van de Christelijke Gereformeerde Kerken.

Bevindelijk milieu

Ds. Jac. Wisse (1843-1921) was ds. Van Lingens ambtsbroeder. Beiden gaven les aan de theologische school van hun kerk en leidden de eerste generatie christelijke gereformeerde predikanten op.

Het begin van Jacobus Wisse was beter dan dat van Frits van Lingen. Hij groeide op in een sterk bevindelijk milieu, kende diepe indrukken en overtuigingen en de Heere hield al vroeg „grote bemoeienissen” met hem. Later zei hij zelf dat hij van zijn jeugd af aan, „met hoeveel gebrek dan ook, de Heere vreesde.”

Ds. Wisse werd predikant in het ‘klompenkerkje’ van Dordrecht, later in Sliedrecht, Den Haag en in Zierikzee. Hij was redacteur van het kerkblad de Wekker, was acht keer preses van de synode en ridder in de Orde van Oranje Nassau.

Enkel genade

In 1913 overleed de eerste ambtsbroeder, ds. F. P. L. C. van Lingen. Ds. Wisse schreef toen: „Ze gaat de één wat jonger en de ander wat ouder heen. Zo zien we in ons leven velen van ons voorgaan, tot het ook eenmaal onze beurt wordt.” In 1921 was het ds. Wisses beurt. Op de vraag of hij hoop mocht hebben op de eeuwigheid, zei hij: „Het is enkel genade. Het gaat naar huis.”

Het boek bevat ook een aantal niet eerder uitgegeven overdenkingen en preken.

De auteur van ”Ambtsbroeders” heeft niet aan mensverheerlijking gedaan. Veel meer schreef hij een goed gedocumenteerd overzicht van een boeiend stuk kerkgeschiedenis. Het ging hem niet om die twee predikanten, schrijft hij. „Het gaat om de Heere en de dienst van de Heere.” En was er wat goeds in ds. Van Lingen en ds. Wisse? „Het goede wat de Heere in hen gaf, was enkel genade.”

Boekgegevens

”Ambtsbroeders. Uit het leven ds. F. P. L. C. van Lingen en ds. Jac. Wisse”, ds. H. van der Ham; uitg. De Roo, Zwijndrecht, 2016; ISBN 978 90 8718 040 0; 279 blz.; € 19,95.

Lees ook in Digibron

‘Om te blijven, wat ik geweest was, trad ik uit…’ : Ds. Jac. Wisse, een bekwaam stuurman op het schip der kerk (Oude Paden, 01-03-2004)

De docenten Jac. Wisse en F.P.L.C. van Lingen met hun studenten (Oude Paden, 01-03-2004)

Frederik van Lingen : De man in de schaduw (Terdege, 13-05-1998)

Het vertrek van ds. J. Wisse van de Theologische School van de Christelijke Gereformeerde Kerk (1906) (Oude Paden, 01-06-1996)

“Petahja” (Vrijgemaakte des Heeren), spiegel van een vervreemding - De overgang van F.P.L.C. van Lingen van de Nederduitsche Gereformeerde Kerken (Doleerende) naar de Christelijke Gereformeerde Kerk in het licht van zijn maandblad (DNK, 01-09-1987)