Zo hebben de Visegrad-landen (Polen, Hongarije, Tsjechië, Slowakije) een uitnodiging geaccepteerd om nog voor de zomer te komen praten, bijvoorbeeld over migratie. Deze vier landen staan erg negatief tegenover de Europese verplichting om asielzoekers op te vangen.

Later dit jaar volgt een ontmoeting met de drie Baltische landen Estland, Letland en Litouwen. Al deze zeven landen maken zich in meer of mindere mate zorgen om te worden uitgesloten van de Europese samenwerking.

Steeds meer landen, waaronder Duitsland, Frankrijk en Italië, spreken zich uit voor een EU waarin groepen landen een kopgroep vormen op bepaalde beleidsterreinen. Andere landen kunnen zich daar later bij aansluiten, maar in Oost-Europa heerst de vrees de boot te missen. Zij voelen zich onder druk gezet.

Volgens Rutte is het zaak „sensitief” te zijn voor deze gevoelens, maar is het niet zijn bedoeling de krachten van de kleinere EU-landen te bundelen. Het gaat volgens hem om het kweken van gelijkgezindheid, het verminderen van spanningen en ervoor te zorgen dat afspraken over migratie worden nagekomen. „Maar we zullen het niet onmiddellijk eens worden.”

De Benelux-landen stelden zich vorige maand al open voor „verschillende paden van integratie en samenwerking” binnen de EU. Rutte en zijn Benelux-collega’s hadden vrijdagochtend vruchtbaar overleg, zei de premier. Hij zal de visie van de drie landen op een Europa dat zich concentreert op „kerntaken als veiligheid, banen en terrorisme” inbrengen op de top.

De EU-regeringsleiders bespreken vrijdag de toekomst van Europa na het vertrek van de Britten. Later deze maand volgt een top in Rome waarin alvast eerste ideeën verder worden uitgewerkt. Een omstreden punt is een EU van verschillende snelheden.