Even verheft ds. J. van der Wal zijn stem. „Word maar eens kwaad! Over al het onrecht dat hier in Groningen gebeurt!” roept hij de ongeveer vijftig mensen in een zaaltje in Appingedam toe. De vrijgemaakt gereformeerde predikant doelt op de ellende die talloze Groningers van de aardbevingen in het gaswinningsgebied ondervinden. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), verantwoordelijk voor de gaswinning, en ook de overheden laten de gedupeerde plattelanders in de kou staan, betoogt de predikant.

Ook in zijn eigen kerkelijke gemeente in Appingedam (220 leden) merkt ds. Van der Wal dat de aardbevingen in Groningen menigeen tot op het bot raken. „Vier gezinnen moesten hun huis uit, omdat het daar te gevaarlijk werd door de aardbevingsschade. Er bestaat heel veel frustratie, ook over de afhandeling van de schade. Voor een deel leeft de ergernis onderhuids. Dat is gevaarlijk. Ik denk weleens: wanneer komt de woede in Groningen tot uitbarsting?”

Preken

Meer dan eens stelt de predikant de aardbevingsproblematiek in preken aan de orde. „Pas preekte ik over Psalm 8. Het gaat daar niet alleen over de Naam van de Heere, maar ook over het feit dat wij mensen de aarde met zorg moeten beheren. Dan stel ik aan de orde dat we nu weten hoeveel schade gaswinning berokkent. Ik wijs op onze plicht om als christenen duurzaam te leven.”

Niet alle hoorders kunnen een verwijzing naar de Groningse sores in een preek waarderen. „Sommigen vinden het maar belachelijk dat ik daar over begin. Ze willen alleen maar horen over Jezus Christus en Die gekruisigd.”

In het pastoraat is het van belang een luisterend oor te bieden aan gedupeerden van de aardbevingen die Groningen al jarenlang opschrikken, benadrukt ds. Van der Wal. „Deel gevoelens van onvrede en onmacht met elkaar. En houd elkaar voor dat niet de NAM de macht heeft, maar dat uiteindelijk Christus regeert.”

De rechtbank in Assen bepaalde woensdag dat de NAM ook aansprakelijk is voor de immateriële schade –zoals angst en stress– van gedupeerden van aardbevingen. De NAM kan nog in hoger beroep. Ds. Van der Wal, verbonden aan het Platform Kerk en Aardbeving, is „heel blij” met het vonnis van woensdag. „Als platform hebben we ervoor gestreden dat gedupeerden ook de emotionele schade vergoed krijgen. Niet alleen in huizen ontstonden scheuren, ook mensen zijn verscheurd.”

Sores

Bestaat het risico dat Groningers in een slachtofferrol kruipen? „Dat gevaar is er zeker”, reageert de predikant uit Appingedam. „Mensen moeten niet in woede blijven hangen. Maar voor mij is de afgelopen jaren heel duidelijk geworden dat de aardbevingen veel impact hebben op mensen. Ze bellen me en vertellen over hun sores. Onderschat die niet. Groningers knokken door. Als ze klagen, is er ook echt iets aan de hand.”

Ook ds. L. P. Hellinga, voorganger bij de baptistengemeente Appingedam, bespeurt „aanzienlijke boosheid” onder Groningers vanwege de aardbevingsschade. „Nogal wat gedupeerden zijn bang en hebben twijfels over hun toekomst. Ze voelen zich onheus bejegend door bijvoorbeeld de NAM. Het steekt de Groningers dat het Rijk zo veel heeft verdiend aan het gas, maar dat maar een fractie van dat geld naar Groningen zelf ging.”

De Nederlandse overheid toont zich op dit punt een „bijzonder slecht rentmeester”, vindt ds. Hellinga. Zeker ook christenen zijn geroepen tot een „heilige opstand tegen de macht van het kwaad, tegen onrecht. We zijn het als kerk verleerd om heilig verontwaardigd te zijn.”

Verbijsterd

Ds. Hellinga verwijst naar Jeremia 29. „Daar worden we opgeroepen om te bidden voor de stad, om ons voor haar in te zetten. In Groningen betekent dat dat we bijvoorbeeld oneerlijke schadevergoedingsprocedures aan de kaak stellen. We dienen volgelingen van Jezus te zijn, vredestichters. Hij heeft de dood overwonnen en wil ons leven een nieuwe richting geven. Zelfs als overheidsinstanties ons laten vallen. Dat is de hoop voor Groningen.”

In het zaaltje in Appingedam borrelen de emoties omhoog. „Ik woon in een onveilige gevangenis en word gegijzeld door de NAM”, zegt Koos IJzerman, die in een beschadigd huis in Appingedam woont. De aardbevingen veroorzaken grote emotionele schade, zegt hij. „Onveilig wonen is voor ons de nieuwe werkelijkheid. Ik ben verbijsterd dat er een generatie kinderen opgroeit die wordt geconfronteerd met wanhopige ouders.”

CU: Vonnis Groningen is een goede stap

APPINGEDAM. „Een bemoedigende eerste stap op weg naar gerechtigheid voor gedupeerden.” Zo noemt het Groningse CU-Statenlid Van der Graaf het vonnis van de rechtbank in Assen. Die bepaalde woensdag dat de NAM ook aansprakelijk is voor emotionele schade bij gedupeerden van de aardbevingen.

Van der Graaf, zesde op de landelijke CU-lijst en dus mogelijk binnenkort Kamerlid, was donderdagavond een van de sprekers op een avond in Appingedam. Daar werd gediscussieerd over de vraag hoe kerken gedupeerden kunnen helpen.

In haar tienjarige loopbaan bij de Provinciale Staten springt de problematiek van de aardbevingen er voor Van der Graaf uit. „Na de krachtigste beving ooit in Groningen, in 2012 in Huizinge, merkte ik dat mijn politieke werk me echt ging raken. Ik kwam in gesprek met gedupeerden, hoorde de wanhoop in hun stem.”

Tijdens een spreekbeurt in Schildwolde merkte ze hoezeer de bevingen in het gaswinningsgebied mensen teneer kunnen drukken. „Mensen vertelden over hun onmacht, hun gevoel van onveiligheid.”

De NAM en de overheid laten Groningers nogal eens in de kou staan, vindt de CU-politicus. „Ik ben opgegroeid in een traditie waarin vertrouwen in de overheid werd uitgesproken. Maar ik ben in dat vertrouwen beschaamd. Dat doet pijn. De belangen van de NAM en de overheid zijn goed geborgd. De belangen van de burgers echter vaak niet. Ze worden nogal eens van het kastje naar de muur gestuurd.”